Tiểu thuyết Buổi chiều đi qua cánh đồng của nhà văn Cao Chiến do NXB Hội Nhà văn ấn hành, vừa được trao Giải thưởng Hội Nhà văn TP.HCM năm 2019. Đây là dấu ấn mới, quan trọng trên hành trình sáng tạo của ông trong số 2 tiểu thuyết và 4 tập truyện ngắn đã xuất bản.
Tiểu thuyết Buổi chiều đi qua cánh đồng là câu chuyện trữ tình pha màu sắc huyền ảo xúc động về những số phận con người và sinh linh bé nhỏ, qua đó hiện dần lên bức tranh thế sự muôn mặt gai góc của xã hội đương đại. Một bức tranh đẹp với những gam màu tối, thi thoảng điểm xuyết vài vệt màu sáng, toát lên vẻ đẹp nhân ái và bao dung. Đọc để thấy cuộc đời có ý nghĩa và thật đáng sống.
VHSG chúc mừng nhà văn Cao Chiến đạt giải thưởng và trân trọng giới thiệu 2 chương tiêu biểu trong tiểu thuyết Buổi chiều đi qua cánh đồng.
Nhà văn Cao Chiến
Một buổi tối khuya khoắt, bộ tứ có tôi, thằng quỷ và cặp song sinh đang ôm cái nền nhà lở lói chuyện phiếm, chợt nghe có nhiều tiếng động từ dưới sông dội lên. Cả bọn thoáng ngạc nhiên. Ở đây, ngoài bộ tứ ra, dưới sông chỉ có vài người giăng câu. Nhưng họ rất kín tiếng, chỉ một tiếng ho là cá chạy hết.
– Ai? Tôi đưa mắt ngầm hỏi thằng quỷ.
– Không biết! Nó trả lời tôi cũng bằng mắt.
Những tiếng động mỗi lúc mỗi gần. Tôi nghe tiếng lá khô vỡ rôm rốp, tiếng người xuýt xoa chắc do đạp phải gai. Và điều này mới thật sự oái oăm, những tiếng động ấy tiến thẳng về phía chúng tôi.
Chẳng ai bảo ai, bộ tứ lập tức tuột khỏi nền nhà ẩn vào bụi cỏ ống. Người lạ, chắc chắn vậy rồi, chẳng biết tốt xấu thế nào mình cứ ẩn đi cho lành!
Dù đã chủ động nhưng khi đám người xuất hiện, bộ tứ vẫn không khỏi ngỡ ngàng. Họ có năm người, một trong số đó cao lớn, mái tóc bồng bềnh rất khó đoán tuổi. Đi đến trước nền nhà cũ thì họ dừng lại. “Thơ mộng quá!” Người có mái tóc bồng bềnh buột miệng, và thật bất ngờ, đột nhiên cất tiếng hát.
Trong khi mấy đứa kia chiếm nền nhà, đẩy bộ tứ vào tình trạng tiến thoái lưỡng nan thì người có mái tóc bồng bềnh bỏ đi tiếp. Cái bóng cao lớn biến mất đã lâu mà dư âm tiếng hát vẫn như còn đọng lại đâu đây.
– Để tao ra đuổi chúng đi! Tôi bảo thằng quỷ.
– Khỏi! Nó bấm tay tôi ngăn lại.
Tôi và thằng quỷ căng mắt nhìn!
Đám này xêm xêm tuổi nhau, chừng mười ba mười bốn, tầm tuổi cu By và hai chị thằng quỷ. Đồng phục và logo trên áo đã tố ra thân phận họ. Chúng đều đang là học sinh và không phải người vùng này.
– Mẹ kiếp, lại mấy đứa trốn học đi hoang! Thằng quỷ không giấu nổi thất vọng, thở hắt ra.
Tôi chẳng lạ gì đám học trò đi hoang. Và không chỉ có chúng đi hoang. Rất nhiều người lớn cũng đi hoang. Điểm đến của họ là miền đất thối.
Để tôi nói rõ thêm! Miền đất thối là do tôi và thằng quỷ đặt, chứ thực ra nó cũng có một cái tên khá mỹ miều. Đó là một bãi đất hoang rất lớn, nằm ở phía sau núi rác. Nguyên thủy nó là một vùng sình lầy, lau lác bát ngát. Sau này người ta lấp đi để dựng nhà, ở đấy giờ vẫn còn một con rạch chảy qua. Ngày trước bãi sình không thối như bây giờ. Chỉ từ khi nhà cửa mọc lên, rác rưởi, nước sinh hoạt, nước bãi rác, tuốt tuột tống hết xuống rạch, thì bãi sình mới bốc mùi. Những ngày không mưa, dòng nước thối quánh lại, sền sệt, đen bóng màu bọ hung in hình mây trời rất đẹp. Hai bên bờ rạch, vài hotel soi bóng.
Vô số lần tôi thực mục sở thị người lớn hốt hoảng đi tìm con cái ở đấy. Đám trẻ, choi choi tầm cu By, tan học không về nhà mà tới đây tụ tập hát hò, tập làm người lớn. Có lần mấy người, hẳn là cha mẹ đám trẻ, sau khi tóm cổ đám đi hoang, họ tóm luôn người chủ hotel.
– Bậy bạ, biết chúng là trẻ con mà vẫn cho thuê phòng là sao? Họ mắng xối xả.
– Đây không cần biết, lớn bé gì cũng mặc, miễn có tiền chung đủ là OK, nhé! Người chủ hotel gân mặt cự lại.
Rốt cuộc đám người đuối lý, hậm hực bỏ đi.
Nhưng không chỉ có người lớn đi tìm trẻ con, người lớn đi tìm người lớn cũng đầy! Tôi đã tận mắt thấy, một buổi chiều muộn, một người đàn bà bị mấy người lột truồng, đổ ớt vào chỗ hiểm. Người tình nạn nhân, tôi biết rõ bởi ông ta từng đè người đàn bà này vào gốc cây hôn chằm chặp như ăn cướp, thì trốn biệt ra ngoài cánh đồng. “Hèn, sao không cứu người ta!” Tôi hét lên. Nhưng ông ta giả câm giả điếc, làm ngơ. Lúc đám người hả hê bỏ đi, cũng là lúc ông ta biến mất, bỏ mặc người tình đau đớn, nằm quằn quại trên bãi rác.
Dưới ánh trăng muộn, bốn đứa đi hoang chụm đầu thầm thì một cách bí hiểm!
– Tại sao mày không nói với thầy mà lại uống thuốc chuột? Một đứa, có vẻ lớn nhất trong bọn đang ngồi quay lưng về phía chúng tôi nên không nhìn rõ mặt, đột ngột lên tiếng hỏi đứa con gái phía đối diện.
– Có nói thầy cũng chả tin, bởi trong thâm tâm thầy đã nghĩ là em ăn cắp, thầy còn bảo có gì cứ nói với thầy, thầy sẽ giữ kín cho! Đứa con gái có gương mặt rất xinh, hai má lúm đồng tiền đáp, giọng buồn buồn.
Tôi và thằng quỷ giỏng tai lên. Nỗi oan của cô bé quả thật còn hơn Thị Kính. Trong lớp có đứa mất sợi dây chuyền, bởi cô bé ngồi bên nên bị nghi. Chẳng ai nói ra miệng, nhưng ánh mắt khó hiểu của thầy và bạn khiến cô bé hoang mang. “Các bạn nghĩ tớ ăn cắp à?” Nó hỏi vu vơ, ứa nước mắt bỏ đi!
Về nhà, thấy cha đang loay hoay sửa bẫy chuột cô bé liền sà vào. “Con chỉ giúp được cho ba bữa nay nữa thôi!” Nó bảo cha, trong đầu lại hiện lên ánh mắt của thầy và bạn. Nghe con gái nói thế, người đàn ông chỉ cười buồn. Mùa này, chuột đột nhiên nổi loạn, không đặt bẫy có khi mất trắng. Con gái bé bỏng của ông thì bài vở ngập đầu!
– Mày mới chỉ bị nghi, còn tao bị vu ăn cắp hẳn hoi! Đứa mà tôi nói có vẻ lớn nhất bọn lên tiếng, lái sự chú ý của mọi người vào mình.
– Anh bị cắt lưỡi hay sao mà không cãi? Đứa con gái má lúm đồng tiền hỏi, giọng bỗng trở nên đanh đá.
Thay vì trả lời có cãi hay không cãi, thì cậu bé im lặng. Những hình ảnh xa xôi chợt ùa về, choán ngợp trong tâm trí.
Hai tiểu thuyết Buổi chiều đi qua cánh đồng, Những mảnh ghép của nhà văn Cao Chiến
Cậu bé được mẹ cho tiền mua bánh ăn lót bụng buổi chiều. Lúc ấy trong tiệm chỉ có hai người, nó và gã chủ hói. Đứa bé mua ổ bánh, chưa kịp rời đi thì bị gã hói túm cổ. Gã lục tung cặp sách nhưng chẳng thấy gì ngoài ổ bánh cậu bé vừa mua. “Chẳng lẽ tao tự ăn cắp tiền của mình!” Gã hói càm ràm, trói gô cậu bé lại. Nó không ăn cắp, nhưng rốt cuộc vẫn phải ký tờ giấy nhận mình ăn cắp.
– Cãi gì nổi, ông hói hù đem tao đi nhốt, sợ đái ra quần ấy chứ! Nó bảo đứa con gái má lúm đồng tiền.
– Tớ thì bị người ta đánh!
– Quậy ăn đòn phải rồi! Mấy người xung quanh bỗng cười ồ lên.
Tôi nhìn cô bé má lúm đồng tiền, rồi lại nhìn nạn nhân gã chủ tiệm hói, chẳng thấy có gì buồn cười mà sao chúng cười hoài. Lát sau vỡ lẽ, Quậy là tên chứ chẳng phải quậy là quậy, nên mọi người cười. Quả thật, tiếng cười làm không khí trở nên dễ chịu, bớt đi sự ngột ngạt.
– Nhưng tớ không ăn cắp! Quậy gân cổ lên.
– Không sao người ta đánh?
– Biết chết liền! Quậy lè lưỡi, cười.
Vụ Quậy, tóm lại chẳng có gì. Có người hàng xóm bị cạy tủ, mất gì không biết, nhưng chẳng hiểu vì lý do gì, người ta nghi cho nó.
– Mày có ký giấy không? Nạn nhân gã hói hỏi Quậy.
Hỏi, rồi lại tự ân hận. Bút sa gà chết. Nhận ăn cắp rồi thì cãi cũng bằng không. Nó không ăn cắp tiền gã hói, cô bé má lúm đồng tiền cũng không lấy dây chuyền của bạn. Chúng chẳng lấy gì của ai. Chỉ vì sợ, ký bậy bạ tờ giấy ma khiến cha mẹ phải liên lụy.
– Có! Quậy lúng búng.
-Thôi rồi Diễm ơi! Nạn nhân gã hói thở hắt ra.
– Mẹ đưa tớ về. Trên đường, bà hỏi hàng trăm lần con có lấy gì của người ta không, tớ thưa mẹ dạy con thứ gì không phải của mình thì không bao giờ được cầm và con chưa một lần sai lời, mẹ tin tớ, nhưng tin cũng chả ích gì..! Quậy thì thầm. Và thật bất ngờ, nó bỗng bật khóc thành tiếng.
– Mấy người đập anh cú này chết chắc rồi! Cặp song sinh chợt hét lên.
Từ trong bụi cỏ lúp xúp chúng đi vụt ra bên ngoài ánh trăng. Hành động quá nhanh và đột ngột khiến tôi và thằng quỷ chới với.
– Chúng mày là ma hay người? Tôi và thằng quỷ cũng lao ra.
– Các bạn là ai và làm gì ở đây? Thay vì trả lời thì mấy đứa kia hỏi ngược lại.
– Đây là nhà của bọn này! Thằng quỷ nói cứng.
Tôi biết, nó có ý bảo mấy người biến đi!
– Bọn tớ là học trò! Cô bé má lúm đồng tiền lên tiếng, giọng nhỏ nhẹ.
Trong thâm tâm, tôi rất thiện cảm với cô bé này. Hẳn là thằng quỷ cũng vậy bởi vừa nghe cô bé cất tiếng, vẻ căng thẳng trên mặt nó biến mất.
– Các cậu vừa bảo gì? Nạn nhân gã hói nhìn cặp song sinh, hỏi.
– Anh mười ba hay mười tư? Cặp song sinh nói liến thoắng.
Sau một thoáng ngỡ ngàng chẳng hiểu mười ba mười tư là gì, nạn nhân gã hói chợt vỡ ra.
– Tớ mười bốn! Nó phì cười.
– Còn anh? Cặp song sinh hướng ánh mắt vào Quậy.
– Mười ba rưỡi! Quậy tặc lưỡi.
– Em mười ba! Cô bé má lúm đồng tiền cười rất tươi.
– Mười ba hay mười tư thì cũng vậy thôi, ừ, mà cũng có một chút khác biệt, nhưng không sao, căn bản thì vẫn đang là vị thành niên! Cặp song sinh nói một cách chậm rãi, không liến thoắng như khi nãy.
– Vị thành niên là sao? Quậy nhổm dậy, trên mặt lộ rõ sự nôn nóng. Hình như nó chả thèm biết đối phương muốn gì, nãy giờ chỉ đắm trong vấn đề của mình.
Nhưng cặp song sinh chẳng vội gì. Chúng đưa mắt nhìn Quậy rồi lại nhìn nạn nhân gã hói, ánh nhìn mỗi lúc mỗi phiêu hết sức khó tả. Sau khi đã khiến cho mọi người, kể cả tôi và thằng quỷ, cảm thấy không thể chờ đợi lâu hơn được nữa, cặp song sinh mới vung tay chém rẹt một một phát, giống như người ta vung dao chém chuối.
– Không ai được quyền dùng nhục hình để buộc người khác phải ký tờ giấy ma kia, phạm vào tội này là tù mọt gông! Chúng nói.
– Có phải vậy không, hay chúng mày đang nói chuyện tề thiên! Quậy bán tín bán nghi, càm ràm.
– Mọt gông cái lông công! Nạn nhân gã hói bỗng nổi điên, đạp chân thình xuống đất. Nó biết, nhà gã hói mới đây lại cất thêm lầu.
– Nhục hình gì tớ không hiểu? Quậy bối rối.
– Nhục hình là đánh đau người khác, dễ như ăn dế mà không hiểu! Cặp song sinh cười toe toét.
Lạ gì dế. Những con dế đêm hè vểnh râu đứng hát dưới trăng, Quậy từng bắt nhốt vào lọ coi chúng húc nhau.
– Sao mình chẳng biết gì nhỉ! Quậy ôm đầu rên rỉ.
– Tớ ở với chúng bao nhiêu thời gian còn không biết, huống hồ cậu. Bà ngoại hai đứa làm luật sư nên chúng rành hơn mình cũng đương nhiên thôi! Tôi bảo Quậy, giọng đột nhiên cao vút lên, thoáng một chút hãnh diện. Dây mơ rễ má bộ tứ này chẳng xoàng, ông biết tuốt với bà luật sư, toàn người hiểu biết!
– Các bạn đi đâu? Thằng quỷ hỏi vống.
Tôi cười trong bụng, biết là thằng quỷ hỏi đểu. Hỏi thế khác nào đuổi khéo chúng.
Nạn nhân gã hói thoáng chần chừ, trong thâm tâm muốn ở lại. Nhưng chưa kịp mở miệng thì cô bé má lúm đồng tiền đã lên tiếng, vô tình phá tan toan tính trong đầu nó.
– Bọn em đang tìm Cổ Tự, có người bảo ở đấy sống tốt!
– Cứ đi thẳng, qua cổng vàng này là tới! Thằng quỷ mừng, nói ríu cả lưỡi.
Đám học trò đi hoang nhập nhoạng lẫn vào ánh trăng!
– See you again! Tới trước cổng vàng, cô bé má lúm đồng tiền đột nhiên ngoái lại, vừa vẫy vừa cười hồn nhiên.
– See you again! Bất giác bộ tứ cũng đưa tay vẫy, cười hòa theo.
Cô bé má lúm đồng tiền và đám bạn vừa đi khuất sau cổng vàng, tôi bỗng cảm thấy trong lòng có gì trống vắng. Vừa rồi, rõ ràng không chỉ thằng quỷ mà cả tôi đều muốn họ rời đi ngay, giờ tôi lại rơi vào tâm trạng như vậy.
– Tại sao bọn chúng đi hoang? Tôi buột miệng hỏi thằng quỷ.
– Biết chết liền! Nó cười, bảo tôi.
Bất giác tôi đưa mắt nhìn lên bầu trời. Có lẽ trời xanh sẽ cho tôi biết tại sao cô bé má lúm đồng tiền và đám bạn đi hoang!
(Còn tiếp)
Theo VHSG
