(Vanchuongphuongnam.vn) – Những cây gỗ hương cao lừng lững, đứng thành hàng như được xếp vào ô bàn cờ, trải dài trước mắt gần như vô tận. Ngửa mặt nhìn lên không thấy gì ngoài lá và cành cây. Dưới mặt đất chỉ có một con đường mòn dày đặc dấu chân trâu rừng đi giữa các hàng cây.
Ảnh minh họa
Móng chân trâu rừng in trên nền đất cứng to như cái tô lớn, không nhầm lẫn vào đâu được. Đang rảo bước, Y Nhớ đứng khựng, mắt chăm chăm nhìn về phía trước rồi giơ tay ra hiệu cho người đi sau dừng lại. Vân thoáng giật mình khi nhìn lên thấy một bầy trâu rừng, con nào cũng to, cao, đen bóng; cặp sừng cong vút, dài trọn một vòng tay, chắn ngay trước mặt. Bầy trâu nhìn người như quan sát một vật gì đó kỳ lạ lắm. Một lát sau, con trâu to nhất đứng giữa đường mòn, quay đầu bỏ đi; cả đàn xếp thành hành dọc, con lớn đi trước, con nhỏ đi sau, tạo nên một đám bụi bốc cao đến ngọn cây. Vân bước đến bên H’Uyên nói nhỏ:
-Hình như bầy trâu đi đúng con đường ta định ra sông phải không?
-Bầy trâu đi trước dẹp đường, khỏi sợ trăn, rắn mai phục cắn trộm.
Nghe Y Nhớ trả lời, Vân ngạc nhiên hỏi lại:
-Sao trâu đi qua thì trăn, rắn không còn, chúng ăn cỏ chứ có ăn trăn, ăn rắn đâu?
-Bầy trâu vừa đông lại nhiều con thế kia, đi đến đâu nghe rầm rập đến đó, mấy loài thú nhỏ ấy phải tránh đường nếu không muốn bị dẫm chết hết à. Có thế mà cũng không biết!
Y Nhớ vẫn bước đi, không ngoái cổ lại, trả lời. H’Uyên thắc mắc:
-Bầy trâu rừng ở đây đông thế mà chưa nghe ai nói đến bao giờ. Chúng ăn thứ gì trong rừng gỗ hương này mà sống?
-Chắc chúng ngủ đêm trong rừng già, giờ mới tìm ra sông uống nước và ăn cỏ.
Vân nói suy nghĩ của mình, hai bạn đi trước không nói gì thêm, rảo bước theo sau đàn trâu, giữ một khoảng cách vừa phải. Từng làn gió nhè nhẹ thổi qua, mùi thơm thoang thoảng của lan rừng ùa đến, H’Uyên thích thú reo lên nho nhỏ:
-Đến rừng hoa phong lan rồi!
-Ngay trước mặt kia kìa.
Y Nhớ trả lời, Vân cũng ngước nhìn ra phía trước, hoa phong lan bám vào thân và cả các cành cây, buông xuống từng chùm hoa, đủ màu, như đua nhau khoe sắc. Ong, bướm và lũ chim chỉ to bằng quả trứng gà có bộ lông màu đỏ hoặc vàng tươi thi nhau bay lượn. Loài chim này lạ quá, mỏ dài như que tăm mà không biết hót, chỉ lẳng lặng làm việc của mình khác với lũ ong lúc nào cũng kêu: vo ve, vo ve…
Ong nhiều thật, ong bầu to hơn cả ngón tay cái, đen thui, cánh màu tím biếc; lũ ong mật màu nâu nhạt, con chỉ to như con ruồi, nhưng cũng có con to gấp đôi, gấp ba luôn; chúng la cà hết hoa này đến hoa kia, cánh vẫy tít mù đến không nhìn thấy đâu nữa. Hoa đẹp quá, muốn hái một chùm về treo, nhưng lại sợ rừng của Yang(1) nên không dám đụng đến; đang mải nhìn hoa, Vân giật mình nghe tiếng nói:
-Vân nhìn đường đi không lại húc vào cây sưng đầu đấy.
H’Uyên đi trước quay lại nhắc, Vân bật cười nhớ lại hôm trước vào rừng đi qua đây, khi húc vào cây sưng cả trán, lúc lại vấp dây ngã sấp mặt xuống đất cũng chỉ vì mải nhìn hoa, không tập trung nhìn đường.
-Hoa đẹp quá H’Uyên.
-Biết rồi, quan sát đường không lạc bây giờ.
-Tuân lệnh!
Vân đáp rồi rảo bước cho kịp hai bạn đi trước. Y Nhớ vẫn bước đều đều, chắc có điều gì đó lo nghĩ. H’Uyên cõng chiếc gùi trên lưng hình như nặng nên người hơi khom khom ngả về phía trước một tý. Nhìn hai bạn đi trước, mỗi người có một nét riêng, Vân thấy hay hay, tự nhủ: đi rừng thích thật, khám phá ra bao nhiêu điều mới lạ mà sách vở trong tám năm học chưa có. Điều bí ẩn của khu rừng Yang có lẽ là do cái tháp Chăm kia chăng? Tại sao trong khu rừng ở Tây Nguyên lại có tháp của người Chăm xây dựng? Xây từ bao giờ, ai xây? Có phải đây là tháp Yang Prông(2) mà trong khan(3) nhắc đến như hai bạn nói không? Về kể lại với bố mẹ, thầy cô và các bạn lại cho là mình bịa cũng nên!
Ngày thứ ba lạc trong rừng Yang, không có cơm ăn, chỉ ăn toàn thịt, cá; thế mà cái chân đi không biết mỏi, cái mắt nhìn cái gì cũng rõ hơn lên thì phải – Y Nhớ cũng thấy lạ với chính mình. Về kể lại chuyện suýt bị trăn ăn thịt, nếu không có hai bạn dùng hộp quẹt đốt rốn trăn, làm nó sợ phải bỏ chạy, chắc amí ama(4) cười vỡ bụng mất. Bao nhiều năm đã trôi qua, ai cũng sợ, không dám bước chân vào rừng Yang – khu rừng cấm người đến; nay mình và các bạn vào rồi về bình an, nếu nói ra biết có bị mắng không? Bao nhiêu câu hỏi trôi nhanh qua trong đầu làm Y Nhớ băn khoăn tìm lời giả đáp mà chưa có.
*
* *
Trước mặt khu rừng hình như sáng hơn lên, Y Nhớ mừng quá bước nhanh chân xem điều gì xảy ra ở đó và bất chợt reo vang:
-Tạ ơn Yang!
Tự nhiên thấy Y Nhớ bước nhanh như chạy, H’Uyên ngạc nhiên bước vội theo nhưng không kịp, đang định gọi thì nghe tiếng reo vui trước mặt cũng hối hả bước đến. Trước mắt mọi người cây đa, bến nước, dòng sông và con thuyền độc mộc hôm trước ba đưa đưa đến vẫn nằm trên bãi cát. Vân quẳng luôn cây xà gạc(5) trên tay chạy lại ôm chầm lấy Y Nhớ, vật bạn ngã quay trên cát. Y Nhớ đẩy bạn ra, ngồi bật dậy lao ùm xuống dòng sông, Vân thấy vậy cũng lao theo làm nước bắn lên cao. H’Uyên, đặt gùi xuống cát, thét lớn:
-Lên bờ ngay, không được tắm ở chỗ ấy.
-Ba ngày không được tắm rồi, phải bơi lội một tý cho đã chứ.
Vân thò đầu lên mặt nước trả lời. H’Uyên thét lên:
-Lên đi không cá sấu bắt bây giờ!
Nghe đến cá sấu, cả hai đang tắm vội vã lao vào bờ. Trên mặt sông, con cá sấu dài ngoằng nổi hẳn đầu lên trên mặt nước, cái đuôi có vây hình răng cưa uốn lượn tạo thành sóng, nhằm Y Nhớ lao tới. May quá, Y Nhớ đã kịp chạy lên bờ cát. Cá sấu vẫy đuôi đến ầm một cái trước khi lặn sâu xuống nước.
Cả hai ngồi bệt xuống mặt cát, nước trên đầu, trên cổ chảy xuống thành dòng; mặt tái xanh. H’Uyên bước đến bên cạnh, an ủi:
-Không sao là tốt rồi, lần sau phải cẩn thận hơn khi đến vùng nước lạ, không thì trở thành thức ăn cho cá sấu đấy.
-Con cá sấu này nó thù chúng ta à?
Vân ngạc nhiên hỏi bạn như nói với chính mình. Y Nhớ buồn buồn trả lời:
-Lỗi tại mình, mấy ngày không được tắm, khi thấy sông mừng quá, lao xuống luôn; quên mất chuyện hôm trước đánh nhau với cá sấu ở đây cứu bầy khỉ. Chút xíu nữa thành mồi cho nó.
-H’Uyên thấy lạ không?
Vân buột miệng hỏi, H’Uyên cũng ngạc nhiên hỏi lại:
-Lạ điều gì?
-Nếu có cá sấu ở đây, tại sao bầy trâu rừng vẫn qua lại nơi đây mà không bị cá sấu ăn thịt.
Y Nhớ cũng trăn trở:
-Ừ nhỉ, mà bầy trâu rừng đâu rồi, chúng đi trước ta sao giờ không thấy con nào cả.
Nói xong Y Nhớ đứng lên nhìn xung quanh, thầm nghĩ: Phía sau lưng là khu rừng gỗ hương bạt ngàn tươi tốt, cất giấu những bí mật của Yang. Phía trước mặt là dòng sông lớn chảy ngược về hướng tây, mênh mông sóng vỗ. Bầy trâu đi ra đến bờ sông không còn thấy dấu vết nào nữa, chẳng lẽ chúng vẫn trong rừng già?
-Đúng là rừng của Yang, cái gì cũng thần bí, ta phải chấp nhận thôi.
Vân trả lời bạn rồi bảo:
-Đẩy thuyền xuống sông về thôi, chắc ở nhà mọi người trông lắm đấy.
-Lễ cúng bỏ mả(6) đúng ba ngày ba đêm thì chiều tối nay mới tan, mọi người say hết cả, ai còn biết chúng ta vắng nhà mà lo.
Y Nhớ trả lời, H’Uyên cũng đồng tình nói thêm:
-Trưa rồi, ta nhóm lửa nướng thịt ăn xong rồi về cũng được, không việc gì phải vội.
-Nếu vậy Vân đi kiếm củi về đốt nhé.
-Để Y Nhớ đi cùng Vân cho nhanh rồi còn đi câu kiếm thêm con cá nướng ăn.
-Lấy gì câu cá?
Vân ngạc nhiên hỏi lại, Y Nhớ cười tỏ vẻ bí mật:
-Kiếm đủ củi đốt lấy than cho H’Uyên nướng thịt rồi tính.
Cả hai vào rừng kéo cành cây gãy ra để bên gốc cây đa, chất thành đống. H’Uyên cắt thịt heo đưa xuống sông ngay cạnh gốc cây đa ngồi rửa, thái nhỏ bằng lòng bàn tay, xuyên qua ba cái que to như ngón tay út; đùi heo rừng sáng nay nhặt được của hổ ăn thừa tối hôm qua, vẫn còn tươi. Y Nhớ nhóm lửa, chất đầy củi cho lửa cháy rực lên rồi bứt một sợi dây rừng to bằng chiếc đũa, dài cỡ sải tay buộc vào đầu cành cây dài một sải tay, quay sang nói:
-Vân cầm cây đinh ba theo mình đi câu.
-Cầm đinh ba đi câu à?
Vân ngạc nhiên hỏi lại, Y Nhớ mỉm cười nói:
-Cứ đi theo sẽ biết thôi mà.
Y Nhớ lại bên chỗ H’Uyên đang rửa thịt, cắt một miếng da heo to bằng hai ngón tay, gập đôi lại, khứa một nhát vào chỗ gập rồi luồn dây rừng qua chỗ đứt, buộc lại. Nhìn thấy Y Nhớ làm, Vân bật cười, bảo:
-Như thế này gọi là cho cá ăn chứ câu kéo gì?
-Vân cầm cành cây nhúng miếng da heo xuống dưới mặt nước cách chừng một gang tay rồi nhấc lên mặt nước rồi lại dìm xuống. Đưa cây đinh ba đây cho mình.
Y Nhớ trao chiếc cành cây có buộc miếng da heo cho Vân rồi cầm cây đinh ba đứng bên cạnh. H’Uyên rửa xong đi lại bên đống lửa ngồi nướng thịt, Vân làm theo lời Y Nhớ cầm cành cây, nhúng miếng da heo xuống nước. Y Nhớ đứng bên cạnh giơ cao cây đinh ba lấy tư thế sẵn sàng phóng.
Dưới mặt nước trong vắt, một con cá lăng đen sì, từ từ nổi lên, há miệng có viền đỏ, rộng như cái chén ăn cơm lớn, định ăn miếng da heo, hai chiếc râu bên mép dài chắc bằng ba chiếc đũa nối lại; chỉ chờ có vậy, Y Nhớ vung tay, cây đinh ba cắm xuống nước tạo thành tiếng kêu: “bùm”, vùng nước quanh cây lao máu loang đỏ. Vân reo lên:
-Y Nhớ giỏi quá, được một con cá rồi.
Y Nhớ lội xuống nước, cầm cây đinh ba nhấc lên, rê nghiêng nghiêng để đưa cá vào bờ.
Tùm! Bất ngờ một tiếng động lớn, kèm theo đó là một cái đập đuôi rất mạnh của con cá sấu làm nước văng ướt cả quần áo của Vân, Y Nhớ nhảy vội lên bờ, trên tay nắm chặt cây đinh ba còn dính đúng cái đầu con cá lăng to bằng đầu gối, phần còn lại cá sấu đã cướp mất.
-A, con cá sấu này báo thù việc chúng ta hôm qua đánh nó giải cứu bầy khỉ đây mà!
Y Nhớ kêu lên, H’Uyên ngồi nướng thịt cũng gọi vọng xuống:
-Thôi, không bắt cá nữa, ăn thịt heo thôi, mình nướng nhiều mà.
-Sợ gì, tại chỗ này H’Uyên rửa thịt nên cá sấu nghe mùi máu mới mò tới phá đám. Ta lại bên kia gốc cây đa câu chắc nó không biết đâu.
Y Nhớ nói xong kéo Vân đi qua bên kia gốc cây đa, buông mồi xuống gần bờ ngồi đợi. Chờ một lúc không thấy con cá nào đến, Vân nhấc lên, ném ra xa một chút định kéo rê trên mặt nước để lũ cá chú ý. Nào ngờ, miếng da heo vừa chạm mặt nước, cái mõm cá sấu há ra to đùng, lởm chởm những chiếc răng dài, há ra đớp gọn, kèm theo một cái quẫy đuôi dữ dội nữa làm nước hắt lên người như xối nước. Vân hoảng quá, ngồi bệt xuống đất. Y Nhớ mắt trợn tròn nhìn con cá sấu từ từ chìm xuống sông.
-Thôi bỏ, hôm nay chịu thua nó rồi.
Y Nhớ kéo tay Vân đứng dậy, nói như tự nhủ với mình. H’Uyên gọi với sang:
-Đã nói thế còn không nghe à, lại ăn rồi còn về chứ.
Cả hai lủi thủi quay lại bên gốc cây đa, không ai nói gì. H’Uyên đưa tận tay mỗi người một xiên thịt heo rừng vừa nướng chín, mùi thơm lừng, miệng nở nụ cười rất tươi, nói:
-Ăn đi, ăn lấy sức còn chèo thuyền.
*
**
Trên sông, từng con sóng đùa giỡn nhau mải miết lao về hướng tây. Nắng dát bạc trên đầu sóng làm nó lung linh, xinh đẹp hơn mọi ngày. Mặt sông đựng đầy nắng, những sợi nắng dát vàng của mùa khô Tây Nguyên mạnh mẽ, dữ dội là thế mà gần ba ngày liền nay lang thang trong rừng âm u, Vân mới thấy nhớ ánh nắng quá chừng.
Rừng cây rì rầm, rì rầm khi có gió lướt qua như cảnh báo mọi người không được vào rừng của Yang, khu rừng linh thiêng, huyền bí, ẩn chứa đầy cạm bẫy rình rập khi đặt chân vào đó. H’Uyên ăn xong trước lấy quả cây ra khỏi gùi đặt xuống đám lá trước mặt hai bạn hồ hởi nói:
-Cảm ơn Yang đã cho chúng con bình yên trở về với dòng sông, bên nước.
-Cảm ơn cả bầy khỉ nữa chứ!
Vân vội nói thêm. Y Nhớ cũng hùa theo:
-Đúng là bầy khỉ hay thật, nhờ chúng ta thoát được bao nhiêu chuyện hiểm nghèo lại khám phá ra cái tháp Chăm bí ẩn trong gốc cây si. Về nhà kể lại chuyện này chưa chắc đã có người tin đâu nhé.
H’Uyên quay mình nhìn ra dòng sông không nói gì, trong đầu đang mãi nghĩ về bức tượng cô thiếu nữ đứng bên cửa tháp. Đàn bà gì lại mặc khố như đàn ông, ngực lại lấy vải che đúng chỗ mà người phụ nữ Êđê chưa chồng thường phải khoe ra. Họ là người ở đâu đến, đến từ bao giờ mà giống mình như vậy?
-H’Uyên đang nhớ ngọn tháp cổ à?
Vân tò mò đứng dậy đi đến bên cạnh bạn hỏi. Y Nhớ cũng góp lời:
-Tại sao họ lại tạc tượng H’Uyên để trong tháp cổ vậy nhỉ, Có phải ý Yang vậy không?
-Chỉ giống thôi chứ không phải H’Uyên. Cô gái trong đó là người Chăm, không phải người Tây Nguyên đâu.
-Vân nói cũng đúng, để về hỏi người già chắc sẽ biết được ngay. Ăn xong rồi, chúng ta chuẩn bị về thôi.
Y Nhớ nói rồi đứng dậy, bước đến bên chiếc thuyền. Vân cũng bước lại giúp bạn đẩy thuyền xuống nước. H’Uyên xách gùi bước lên ngồi giữa thuyền. Vân ngồi phía mũi thuyền, tay cầm cây đinh ba gác lên đùi. Y Nhớ đẩy mạnh thuyền rồi nhảy lên ngồi phía sau. Con thuyền lao ra khỏi bờ sông, đón gió mát từ hướng đông thổi đến. Xuôi dòng, thuận gió, thuyền chạy băng băng.
Mùa khô năm 2024
H.C
Chú thích tiếng Êđê:
- Yang: thần linh;
- Yang Prông: Thần vĩ đại;
- Khan: truyện cổ sử thi truyền miệng của người Êđê.
- Ama amí: ba má;
- Xà gạc: con dao dùng phát rẫy, đi rừng của người Êđê;
- Lễ cúng bỏ mả: Lễ cúng để vĩnh biệt người quá cố của người Êđê;
