Nguyễn Bá Giáp dịch từ tiếng Anh
(Vanchuongphuongnam.vn) – Tiến sĩ Jawaz Jaffri là nhà thơ uy tín, đồng thời là nhà phê bình sân khấu, nhà báo Pakistan. Hiện ông là giáo sư, chủ nhiệm khoa Văn học và Ngôn ngữ Urdu của trường đại học Lahore, Pakistan. Jawaz Jaffri là một trong số ít các nhà thơ đến từ Pakistan được văn giới quốc tế công nhận. Ông từng làm luận án tiến sĩ với tựa đề: “Văn học Urdu ở châu Âu và châu Mỹ”.
Nhà thơ – Tiến sĩ Jawaz Jaffri
Chùm thơ của Nhà thơ – Tiến sĩ Jawaz Jaffri:
Trái tim tôi là tổ chim câu
Ngọn gió,
Từ chiến trường,
Dội vào tai tôi,
Tiếng hí của lũ ngựa.
Những ngôi mộ tập thể,
Sắp xâm lấn cả thành phố này;
Và những người bán quan tài,
Nhìn cơ thể chúng ta tươi trẻ
Với đôi mắt thèm thuồng.
Con nhện tử thần bận rộn,
Thêu dệt mạng nhện thương vong.
Ô! Những người đào huyệt,
Xóa đi cơn đói trong lòng
Từ sân nhà của bạn,
Sự hối hả và nhộn nhịp
Như trong nghĩa trang.
Đến đây!
Hãy để chúng tôi trên đường
Biểu tình phản đối chiến tranh;
Độc giả của tôi là nhân chứng,
Tôi không làm ô danh ngòi bút của mình
Với bản quốc ca của các cuộc chiến,
Danh tính tôi,
Là những bài hát hòa bình,
Đào xới chiến tranh tận gốc,
Vì trái tim tôi là Tổ chim câu.
Tôi có thể yêu kẻ thù mình
Tốt hơn việc chế tạo vũ khí
Người ta nên tác tạo trái tim
Một trái tim
Nơi nuôi dưỡng tình yêu
Và tình yêu
Căm ghét mọi vũ khí
Chiến tranh đang xảy ra
Trên các cung đường thành phố
Màn đêm buông tiếng đại bác lặng thinh
Nhưng tôi không có nhà để trở về nữa
Tôi viết ca từ cho bài hát hòa bình
Trong màn đêm để ngỏ
Tôi không có mối liên hệ nào với họ
Những người làm máu đổ
Tôi tin vào sự thánh thiện của loài chim
Tôi không mơ
Về sự tàn phá của thành phố
Mặc dù thế giới
được đặt trên lòng tay tôi
Trên những đọt lá chanh non
Con chim mang giấc mơ tôi đang hót
Giữa rừng dâu tươi tốt
Có dòng suối yên bình
Là do tôi tưởng tượng
Tôi yêu lắm trẻ em
Yêu cả những ánh đèn
Tôi ao ước phụ nữ thơm như vỏ quế
Tôi là người có thể yêu
Ngay chính kẻ thù mình
Aleppo sống trong bài hát của tôi
Mang quả trứng nhỏ của tôi trên đầu,
Tôi rời thành phố đang âm ỉ cháy,
Không mặc cả sinh mạng cho lương tâm mình.
Sau nhà tôi,
Nơi mà Euphrates từng gầm gừ,
Chỉ còn một nắm cát.
Aleppo của tôi,
Rung động trong các bài hát,
Tôi yêu hơn mái nhà tôi đã đổ sạt.
Các con tôi cần hơi thở hơn thức ăn,
Nhưng họ đã bắt giữ chúng,
Bởi vậy, để tiếp tục sống,
Các con tôi đọc thơ của Pablo Neruda,
Bởi không khí trong lành của rừng Chile,
Thổi hồn qua những bài thơ đó.
Hỡi em thân hình đẹp đẽ của làn da,
Tôi sẽ viết thư cho em,
Cùng với tiểu thuyết của Kafka,
Trên những chiếc lá của ký ức,
Hình ảnh thiên đường của tôi,
Điều mà tôi đã khắc ghi trên ngực,
Đã biến mất đêm qua,
Họ đã đến để đánh cắp giấc mơ.
Sau khi người phụ nữ đó rời đi,
Tôi đã học cách giữ sự ngây thơ từ thực vật,
Và cách yêu từ những chú chim,
Xuất thần,
Nỗi sợ,
Và tình yêu,
Đã cho tôi sinh ra.
Viên mãn cuối cùng,
Là với cát bụi này,
Tôi chỉ là một đại phong cầm,
Trong dàn nhạc vũ trụ
Nửa thế kỷ, ba cuộc chiến và nửa cuộc chiến
Nửa thế kỷ
Ba cuộc chiến và nửa cuộc chiến
Quá khứ của ta là tương lai ta,
Chúng ta đã không lên án sự ăn cắp
Với những sai lầm của nhau.
Cơ thể tôi là thức ăn cho chiến tranh,
Và trước mắt tôi mông lung
Xác cháy của tôi đã phân hủy.
Tôi là bài hát của cái lưỡi
Đã được nhổ ra khỏi gốc rễ.
Thính giác của tôi đang bị xói mòn
Chờ đợi để lắng nghe tin tốt.
Lực lượng vũ trang
Đổ vào vành tai tôi
Dẫn đầu của Sử thi,
Và Hòa bình,
Đã cố gắng hết sức,
Vào mắt tôi từ nhiều thế kỷ.
Những giấc mơ tôi
Cắm rễ sâu vào lòng đất,
Thuộc quyền sở hữu của tôi,
Tôi không có cung điện nào
Ở châu Âu.
Mảnh đất thân yêu của tôi đang bị nô lệ
Là nơi tôi ở cuối cùng.
Tôi nuôi dưỡng ước mơ mình,
Trong con mắt những đứa trẻ.
Tôi mong muốn cuộc sống hòa bình,
Và cái chết tự nhiên.
Và trong bao lâu ta sẽ bỏ mặc
Những mong muốn nhiệt thành nhất?
Và cuối cùng!
Chúng ta sẽ phải cởi bỏ
Đôi chân của chúng ta
Từ những đôi giày cũ rách.
Không có thành phố nào công nhận tôi
Trái tim tôi
Và trán tôi là bằng chứng,
Tôi là nhà sử học về thế giới đổ nát;
Trong văn chương tôi không có người đọc,
Và không thành phố nào chịu thừa nhận tôi.
Tôi là thức ăn của Trái đất,
Số phận của tôi đã được định đoạt
Để biến tôi thành Hiroshima của thế kỷ này
Ah! Di cư là bắt buộc đối với đồng loại.
Chiến tranh!
Trại quân đội trên cát của tôi,
Và Thần chết đang quấn quanh chân
Để trở thành bạn của tôi trong vở ballet.
Người của tôi đã chôn giấu tiếng cười,
Trong đôi môi của họ,
Sự tuyệt vọng bắn vào tôi,
Với tiếng cười khúc khích không thành tiếng.
Đôi mắt của suy nghĩ bùng nổ,
Âm mưu bảo tồn
Xác chết của những con bướm.
Những mùa không vũ khí của tôi,
Là sự phản kháng chiến tranh vô vọng
Khi lưỡi lửa liếm vào những tờ lịch.
Chiến tranh đã định sẵn để đẩy tôi,
Vào kỷ nguyên không bao giờ quay lại.
Ah! Mỗi ngôi mộ đều có cửa sổ,
Cho phép đi qua nhưng đừng vào trong.
* Tiến sĩ Jawaz Jaffri
Tiến sĩ Jawaz Jaffri là nhà thơ uy tín, đồng thời là nhà phê bình sân khấu, nhà báo Pakistan. Hiện ông là giáo sư, chủ nhiệm khoa Văn học và Ngôn ngữ Urdu của trường đại học Lahore, Pakistan. Jawaz Jaffri là một trong số ít các nhà thơ đến từ Pakistan được văn giới quốc tế công nhận. Ông từng làm luận án tiến sĩ với tựa đề: “Văn học Urdu ở châu Âu và châu Mỹ”.
Tiến sĩ Jawaz Jaffri là tác giả của 25 cuốn sách và hầu hết đã được dịch ra nhiều thứ tiếng trên thế giới. Thông qua tác phẩm thơ, ông đã nâng cao và làm thay đổi khả năng cảm thụ của bạn đọc bằng cách hiện đại hóa, đổi mới thơ mình. Thơ của ông chống lại sự xâm phạm tự do của con người, đem đến nhận thức mới về vũ trụ và khoa học, về quyền được tồn tại tự nhiên, về bản sắc văn hóa, các vấn đề chính trị xã hội và tình cảm của cuộc sống. Những chủ đề cơ bản trong thơ ông thường đề cập đến mối liên hệ với quê hương, sự hiểu biết về tự nhiên, bí ẩn về thể chất con người, về các nền văn minh cổ đại và thần thoại thế giới, về các cuộc chiến tranh toàn cầu và vũ khí nguyên tử, danh dự của nhân loại.
Ông quan tâm sâu sắc đến sáng tác, phê bình, thơ ca, nghiên cứu so sánh về tôn giáo, quan điểm lịch sử và văn hóa của xã hội, thần thoại thế giới, mối quan hệ giữa Khoa học và Văn học, văn học quốc tế, âm nhạc cổ điển và các tác phẩm mỹ thuật khác. Tiến sĩ Jawaz Jaffri hiện là nhà phê bình nghệ thuật duy nhất bằng tiếng Urdu ở Pakistan. Cuốn sách “Khak sey Uthney Wala Funn” của ông bao gồm các lĩnh vực Múa, Âm nhạc, Hội họa, Nghệ thuật của tiên tri và Xây dựng, v.v… Ông sở hữu bộ sưu tập thư viện khổng lồ về âm nhạc cổ điển.
Trong phòng nghiên cứu của ông có một thư viện sách khá lớn, điều này thể hiện rõ sở thích văn chương của ông. Tiến sĩ Jawaz Jaffri đã nêu cao tiếng nói chống lại các cuộc chiến tranh toàn cầu và vũ khí nguyên tử từ ba thập kỷ trước. Ông là nhà thơ duy nhất trên thế giới đã đóng góp hai tuyển tập thơ chống chiến tranh. Tiến sĩ Jawaz Jafrti đồng thời là nhà hoạt động nhân quyền uy tín. Ông vẫn tiếp tục kiên định bảo vệ quyền con người được tồn tại cho đến hơi thở cuối cùng. Thơ chống chiến tranh của ông đã khiến ông trở thành nhà thơ gây tranh cãi và một số giới có ảnh hưởng không hài lòng với ông trên bình diện khu vực và quốc tế. Trên thực tế, ông đang điều hành “Phong trào Văn học Phản đối Chiến tranh” ở cấp độ khu vực và quốc tế.
Sách của ông “’Mout Ka Haath Kalaie Per Hey” (tạm dịch: Cổ tay trong sự siết chặt của Tử thần) và “’Mutbadil Duniya ka khawab” (tạm dịch: Ước mơ về một thế giới khác) được dịch bởi Muhammad Shanazar và Sara Ali Khan. Các bài thơ của ông đã được dịch sang tiếng Anh, Trung, Pháp, Ý, Croti, Nga, Tây Ban Nha, Hungary, Ukraina, Ả Rập, Serbia, Malaya, Philipinese, Krio, Nhật, Ba Lan, Thổ Nhĩ Kỳ và cả các ngôn ngữ địa phương như Punjabi, Pashto, Sindhi, Barahvi và Hindi. Ông đã đóng góp một tập thơ chống chiến tranh khác bằng tiếng Punjabi có tựa đề “Main Laam di Janj da Lahda han”, được dịch bởi Harpreet Kaur và được xuất bản tại Ấn Độ bởi NXB ‘Nawi Dunia Publishers, Punjab, Hindustan.
Ông đã được trao tặng Giải thưởng Tổng thống danh giá của Pakistan (Giải thưởng Nhân quyền Quốc gia, 2016), Giải thưởng Văn học Frang Bordhi (Albania 2013), Nhà thơ được vinh danh của Pakistan (Ceychelles 2019), Giải thưởng Ngôi sao Thơ ca Thế giới (WNWU 2019). Là người nhận được giải thưởng “Lá chắn đặc biệt vì Hòa bình” của Bộ Nhân quyền năm 2017 (Pakistan), Huy chương Vàng Quid-e-Azam (2015), Giải thưởng Hiệp hội Văn hóa Châu Á (2016). Ông là thành viên của Hiệp hội Thơ Pakistan, Pakistan, Pakistan Academy of Letters, Islamabad. Thành viên của WNWU (World Nations Writer, s Union). Thành viên của World Literature Academy (London). Thành viên Motivational Strips. Thành viên ANASAN Halqa -e-Arbab-e-Zauq, Pakistan. Thơ của Tiến sĩ Jawaz Jaffri được đăng trên các tạp chí văn học các nước, trên các website tiếng Urdu & tiếng Anh và trên hệ thống phát hành sách quốc tế Amazon.
N.B.G
