(Vanchuongphuongnam.vn) – Tôi sinh ra và lớn lên bên dòng sông Krông Năng hiền hoà ngày đêm âm thầm cất lên khúc nhạc du dương ca ngợi bầu trời, mặt đất.
Nhà văn Hồng Chiến
Dòng sông về mùa khô trong xanh giơ lòng mình khoe với mặt trời từng đàn cá đông đúc bơi lượn như được dồn hết mọi nơi đổ về. Hai bên bờ sông lớp lớp cây đại thụ thân cây to bằng mấy vòng tay người ôm đứng soi mình trên sóng nước làm chỗ vui chơi cho các loài chim chóc. Thỉnh thoảng dòng sông lại vươn những cánh tay mềm mại của mình chia cắt thảo nguyên thành từng cánh đồng cỏ lớn. Chính những cánh tay vươn dài ấy chạy mãi, chạy mãi đến tận những dãy núi xa xa in thành đường răng cưa nơi chân trời mang thêm nước mát về cho sông. Có lẽ nhờ dòng nước mát ấy mà những đám rẫy nối tiếp nhau trải dài đến hút tầm mắt, quanh năm bội thu, mang lại cho con người cuộc sống ấm no.
Về mùa mưa, dòng sông trở màu, nước đỏ bầm như máu, ào ạt băng về phía đông, gặp mấy hòn đá chắn đường đi liền gào thét tung bọt trắng xoá rồi dội nước ầm ầm như muốn khẳng định sức mạnh vô biên của mình. Dòng sông mẹ đang giận dữ sẽ kéo theo tất cả những gì có thể kéo được nhận chìm xuống mặt nước. Đó là tai hoạ cho mọi người trong vùng.
Nhưng dù dòng sông có tức giận đến mấy cũng không bao giờ mang nước lên đến lưng chừng hai ngọn đồi mọc sừng sững ven sông. Cả vùng thảo nguyên mênh mông nơi đây chỉ có ba ngọn đồi nhỏ bé nhô lên. Hai ngọn đồi sát nhau, nằm ngay cạnh dòng sông, tròn vành vạnh như có ai đó úp hai chiếc nón lá gần nhau. Có lẽ vì hình dáng như vậy cho nên trên bản đồ địa lí tự nhiên năm 1932, người Pháp đặt tên đồi là đồi Xu-cheng; còn dân địa phương nào ai biết cái Xu – cheng, xu chiếc là gì đâu nên cứ nôm na gọi là Đồi Vú. Đứng xa xa, nhìn hai quả đồi này giống như cặp vú khổng lồ của người đàn bà khoẻ mạnh đang khoe với đất trời báu vật xinh đẹp của mình.
Nghĩ cũng lạ, không biết người dưới xuôi nghĩ như thế nào mà họ cứ phải lấy hàng chục lần vải quấn, nịt, buộc lại để che đi cái vẻ đẹp ngồn ngộn của Yang(1) ban cho người phụ nữ làm thiên chức người mẹ. Chỉ có phụ nữ mới được Yang ban cho, chứ đâu phải ai cũng có đâu mà cứ phải giấu giếm. Cặp vú thể hiện giới tính, thể hiện sức khoẻ, thể hiện vẻ đẹp của người phụ nữ… vì thế khi con gái chưa bắt chồng cần phải để cho mọi người thấy và chiêm ngưỡng vẻ đẹp của nó chứ; của quý Yang ban cho mà! Quê tôi người con gái nào cũng tự hào với cặp vú của mình: nó đung đưa, đung đưa theo từng nhịp chày giã gạo trong những đêm trăng; nó phơi mình tắm nắng khi người phụ nữ thu hoạch vụ mùa; nó lim dim ngủ khi vây quanh ché rượu cần… Người con gái chỉ quấn váy thôi, còn ngực trần để khoe đôi bầu sữa Yang cho với một niềm kiêu hãnh; nhưng khi đã có chồng rồi thì phải che kín vì nó đã có chủ, chủ của đôi nhủ hoa đó là của chồng, của con.
Nếu như phía nam của dòng sông Krông Năng có Đồi Vú thì phía bắc dòng sông này, cách Đồi Vú khoảng hơn chục kilômét mọc sừng sững một quả đồi khác, diện tích không lớn lắm – có lẽ chỉ bằng một Đồi Vú mà thôi, nhưng nó gồ ghề, lởm chở những tảng đá đen, trắng khổng lồ chồng chất lên nhau, xa trông như mặt người đàn ông lúc tức giận. Ba ngọn đồi nổi bật lên giữa trời xanh ngạo nghễ vì xung quanh nó mặt đất bằng bằng nối đuôi nhau trải dài đến hút tầm mắt.
***
Từ khi mới lọt lòng, tôi đã được nghe kể về sự tích ba quả đồi ấy và cứ thế lâu lâu, bên bếp lửa hồng, quanh ché rượu cần, bà ngoại tôi lại rì rầm, rì rầm kể cho tôi nghe sự tích núi Cô Đơn. Có lẽ tôi đã nghe tới một trăm hay một ngàn lần, hay nhiều hơn thế nữa câu chuyện vì sao có những quả đồi ấy…
Chuyện kể rằng:
Ngày xửa, ngày xưa… lâu lắm rồi, cả vùng phía nam sông Krông Năng bằng phẳng, đất đai màu mỡ, cây cối đua nhau sinh sôi nảy nở. Bắp, lúa đầy nhà, heo bò đầy gầm sàn; cai quản cả vùng rộng lớn này là bà Tù trưởng(2) H’Ni, dòng họ Niê. Nhà H’Ni dài như một tiếng hú xếp đầy ché túc, ché ba; dưới sàn nhà: trâu, bò, lợn, gà… nhiều như lá rừng. Hội đâm trâu cúng Yang, cúng lúa mới, cúng Yang bến nước… bao giờ cũng tưng bừng cả chục ngày ăn uống, nhảy múa, ca hát, vui chơi. Nhưng oái ăm thay Yang chỉ cho bà H’Ni được mỗi người con gái nối dõi, đó là H’Loan. H’Loan sinh ra mang màu da của chiêng mới đúc, đôi môi đỏ như hoa Pơ lang buổi sáng nên cả buôn tổ chức ăn mừng chẵn một con trăng. Lớn lên, H’Loan có khuôn mặt xinh đẹp như mặt trăng rằm mùa khô. Năm mười tám tuổi, nhiều chàng trai ngẩn ngơ khi thấy khuôn mặt trái xoan có mái tóc đen bóng, xoăn tít – ấy là Yang ban tặng cho nàng chứ có ai uốn éo làm gì. Nổi bật trên khuôn mặt là đôi mắt đen láy ngây thơ, dịu dàng như cặp mắt của chú nai con. Đôi tay nàng mềm mại như là gió, nhưng làm giỏi hơn mọi người: từ dệt vải, gieo hạt đến phát rẫy, bổ củi…
Cái lạ hơn ở H’Loan là nàng bơi lội giỏi như con rái cá. Dòng sông Krông Năng về mùa mưa có chỗ phình ra rộng hàng trăm sải tay, nước nhảy như voi chạy; H’Loan có thể bơi mấy vòng hay lặn một hơi dài qua tới tận bờ bên kia, ai thấy cũng đều phải lè lưỡi, thán phục thốt lên: “đúng là người Yang”. Người đã đẹp, lại thuỳ mị, nết na được mọi người yêu mến. Các chàng trai trong vùng ai cũng thầm mơ ước được nàng bắt về làm chồng.
Nhưng nàng chưa để ý tới ai, vì còn mải mê đùa giỡn với bầy cá bên sông, để mặc dòng nước mơn man trên làn da hay vuốt ve cặp vú tròn trĩnh nỗi bật trên bộ ngực nở nang của mình. Cặp vú nàng mới đẹp làm sao, nó nhô lên như khoe hai cái núm nhỏ như hai nụ hoa sim; nó lúc lắc, lúc lắc theo nhịp bước chân đi. Nàng đi đến đâu mắt bọn con trai ngây ra đến đó như mất hồn. Không biết họ nhìn khuôn mặt kiều diễm, hay đôi vú hớp hồn họ. Mặc H’Loan cứ vô tư, ngày ngày theo bạn bè lên nương, xuống suối bắt cá hay quay sợi, dệt vải. Nơi nào có H’Loan nơi đó có tiếng cười, tiếng hát, có niềm vui tràn về xua đi tất cả mọi ưu phiền. Những tưởng cuộc đời cứ vậy trôi xuôi, có ngờ đâu ngày ấy, năm ấy xảy ra một chuyện động trời làm thay đổi cuộc đời của H loan.
Vào một buổi chiều như thường lệ, H’Loan và đám bạn gái rủ nhau ra sông tắm giặt, ngâm mình dưới nước trong xanh, mặc cho đàn cá vây quanh thỉnh thoảng đưa cái miệng mềm mại, nhỏ bé mơn man nhè nhẹ lên làn da. Đúng lúc đó có tiếng chó sủa vọng đến, tiếng chó mỗi lúc một gần, rồi một tiếng “ầm” vang rền mật sông, nước bắn tung toé lên tận ngọn cây. Khi những hạt nước rơi xuống mặt sông vừa ngớt, mọi người nìn thấy mộy con nai trắng như bông, cặp sừng đủ mười nhánh mọc cân đối như được đúc từ một khuôn, đang cố rẽ nước lao về phía mấy người tắm. Các cô gái hoảng sợ bỏ chạy lên bờ, riêng H’Loan không những không chạy mà còn sải tay bơi về phía con nai. Không biết có phải do chạy quá nhiều nên kiệt sức, không tiếp tục bơi được nữa; hay vì sắc đẹp mê hồn của người thiếu nữ đang vươn cánh tay mềm mại của mình lên trên mặt nước mà nó đứng im để H’Loan leo lên cổ, hai tay túm lấy hai tai kéo nó quay về bờ bắc nơi đàn chó đang gào lên ông ổng.
Đứng bên bầy chó là một chàng trai khôi ngô tuấn tú, tuổi độ mười chín đôi mươi có khuôn mặt kiên nghị, đôi mắt thông minh; nhìn H’Loan chằm chằm, cuộn dây thừng cầm trên tay rơi xuống mặt đất cũng không hay. Bốn mắt nhìn nhau như sắt gặp nam châm, nó hút nhau, nó cuộn vào nhau như muốn thiêu đốt tất cả.
Ùm, ùm, ùm… đàn cho nối đuôi nhau nhảy phóc xuống dòng sông khi con nai bị H’Loan vô tình tóm hai tai xách ngược, buộc nó bơi về phía đàn chó. Con nai giật mình rẽ ngang, chồm lên làm H’Loan ngã ngửa xuống mặt nước. Nước cuộn lên chùm kín cả mặt mũi, đầu tóc. Mặc kệ, H’Loan vẫn bám chắc hai tai, bẻ đầu nai quay vào bờ. Đến lúc này chàng trai mới giật mình huýt sáo, đàn chó vừa lao xuống nghe hiệu lệnh đã vội vã bơi vào bờ, ngừng sủa.
– Ném dây xuống!
Như cái máy, chàng trai giật mình cúi lượm cuộn dây tung xuống. H’Loan giơ tay bắt gọn rồi luồn qua đầu, ngay sát hai chiếc sừng con nai, thắt chặt. Xong đâu đó, cầm đầu dây bơi vào bờ đưa cho chàng trai, nói:
-Cầm lấy!
-Không!
-Của mày mà!
-Nhưng cô bắt được.
-Ta giúp thôi.
Chàng trai luống cuống phân trần.
-Tôi thấy nó đẹp quá, không nỡ bắn nên cố đuổi bắt mang về nuôi.
-Có thế ta mới được gặp nhau. Đó tên gì?
-Y Din!
-Họ Buôn Giá Phải không?
-Sao biết?
-Tôi nghe nói phía bắc vùng này có buôn Ba giàu có và hùng mạnh lắm, nên đoán vậy.
-Mình ở đó.
-Trả con nai cho Y Din này, cầm lấy.
-Không, tôi không nhận đâu. Cô tên là gì?
-H’Loan, H’Loan Niê! Vậy mình tặng nhé.
Vừa nói vừa dúi đầu dây vào tay Y Din. Cực chẳng đã, Y Din cầm sợi dây thừng đang bị con nai kéo căng xuôi theo dòng nước.
-H’ Loan có thể giúp tôi mở cuộn dây khỏi cổ con nai không?
-Tại sao lại làm vậy?
-Vì chính nó mang tôi tới đây để gặp được H’Loan mà. Thả cho nó đi đi.
Ngập ngừng một chút, Y Din nói thêm như thanh minh:
-Tôi không biết bơi.
H’Loan nghe vậy, bật cười, lao mình xuống nước đuổi theo con nai, cởi dây cho nó xong bơi quay lại bờ. Y Din vẫn đứng đó, mắt đăm đăm nhìn H’Loan. Những giọt nước theo mái tóc dài rũ xuống tận gót chân chảy thành dòng. Chiếc yên(3) quấn khéo, bó quanh người ướt sũng để lộ rõ những đường nét khoẻ khoắn cuả người con gái tuổi dậy thì. Cặp vú căng tròn của H’Loan làm Y Din không dám nhìn phải quay mặt nhìn ra xa, hai tai đỏ ửng, giật giật:
-Mình về đây.
-Y Din! Tay đẹp thế kia mà chưa có vòng, nhận của H’Loan được không?
Đầu cúi gằm, mặt đỏ ửng như người say rượu, ngượng ngịu đưa tay cho H’Loan. Hai tay chạm nhau, Y Din ngước nhìn khuôn mặt xinh đẹp của người con gái vừa mới gặp đã vội ướm lời, lòng nao nao khó tả.
-Về đi không tối rồi đấy. Ngày mai H’Loan xin với ama amí nhờ người qua thăm.
-Hoan hô, hoan hô! Chúng ta sắp được uống rượu mừng rồi!
Đám bạn cùng đi săn với Y Din hơn chục người đến bên cạnh từ lúc nào mà hai người không biết, đồng thanh reo lên khi vô tình chứng kiến họ trao vòng cho nhau. Đám bạn gái cùng đi tắm xô nhau cười ngả nghiêng. H’Loan đỏ mặt lao tùm xuống dòng sông, mất hút dưới làn nước. Những tia nắng muộn màng rắc lên ngọn cây màu hồng hồng. Phía đông mặt trăng cũng vừa ló lên tiếp nhận bầu trời xanh lồng lộng tràn đầy hương thơm hoa rừng.
***
Thế rồi việc gì đến phải đến. Hai họ Niê và họ Buôn Giá làm lễ sui gia, cuộc vui tưng bừng, hiếm có. Y Din con trai của Tù trưởng Y Ksor Buôn Giá, giàu có chiếm lĩnh cả thảo nguyên mênh mông phía bắc bãi sông Krông Năng, kết hôn cùng H’Loan con của Tù trưởng họ H’Ni Niê phía nam sông; tiệc vui kéo dài chẵn một mùa trăng.
Đêm đêm bên bếp lửa bập bùng, Y Din đánh đàn cho H’Loan hát. Tiếng hát của nàng ngọt ngào như ly mật ong rừng, trong trẻo như dòng suối ban mai mùa khô, cuốn người ta vào điệu nhảy say mê. Ngày tháng thoi đưa, trọn một mùa rẫy(4), H’Loan sinh được một cô bé kháu khỉnh, đẹp như tranh vẽ. Cả dòng họ Niê tưng bừng mở hội đón người chủ kế thừa dòng họ của mình trong tương lai. Người con gái đầu lòng là điềm lành Yang ban phước cho dòng họ Niê nói chung, ban phước cho đôi vợ chồng trẻ nói riêng, và vui nhất có lẽ chính là Y Din. Theo tục lệ, cho dù H’Loan có sinh cả chục người con trai đi nữa mà chưa có mụn con gái nào thì Y Din chưa được xem là rể trọn vẹn; nhưng chỉ cần sinh được một người con gái thôi, lúc đó mới được xem là hạnh phúc trọn vẹn. Từ ngày có con, họ càng yêu thương nhau hơn, đi đâu cũng có nhau, người này cần gì, muốn gì chưa kịp nói, người kia đã biết. Họ như hoà vào nhau làm một. Và hầu như họ chỉ còn biết sống vì nhau, cho nhau; thật hạnh phúc.
Y Din có tài bắn nỏ, săn thú, nhưng tạc tượng cũng ít người sánh kịp. Dưới bàn tay khéo léo của mình, chàng tạo cho con những thứ đồ chơi tinh xảo và quên luôn cả chuyện săn bắn, thú vui ngày xưa của mình. Người Kinh có câu: “con là niềm vui của mẹ”, vì có con người mẹ mới thật sự được vui, vui trọn vẹn. Nhưng với người cha, đứa con không chỉ là niềm vui không thôi, mà nó còn là hạnh phúc lớn lao của cả cuộc đời. Đứa con là nguồn sáng cho cha dũng cảm vượt lên trên tất cả khó khăn nhằm đạt được ý nguyện của mình. Có con người cha như có thêm nghị lực bước tới, đạp bằng tất cả mọi trở ngại của cuộc đời, gặt hai thành công.
Nhưng rồi hình như Yang cũng ghen với hạnh phúc của đôi vợ chồng trẻ nên giáng xuống đầu họ điều bất hạnh, đau buồn. Vào một buổi chiều oi bức, những đám mây đen che kín chân trời, gió bụi nổi lên, sấm chớp gào thét đinh tai nhức óc. Vợ chồng Y Din đang đi thăm rẫy vội vã quay trở về. Khi đến bên dòng sông không may Y Din bị một con rắn nấp sau thân cây cắn đúng vào chân phải, thét lên một tiếng đau đớn rồi loạng choạng ngã gục. H’Loan đia phía sau lao lên, lia xà gạc chặt đứt đôi con rắn. Con hổ mang chúa màu bạc, dài gần hai sải tay, trên đầu có hình mũi tên trắng toát, loại này đã cắn là cầm chắc cái chết. H’Loan nước mắt lưng tròng vội vã dùng bàn tay của mình xé toang bụng con rắn, móc lấy mật đổ vào miệng chồng.
Bỗng nhiên sông gào lên, báo hiệu sự giận dữ của thuỷ thần, nước từ thượng nguồn ầm ầm đổ về. Y Din mở mắt, nói đưta quãng:
– Ch… ạ… y đ… i!
H’Loan xoay địu đưa con ra trước ngực, nước lũ đã tràn đến ngập đầu gối; cúi xuống xốc chồng lên vai, nước đã ngập đến bụng. Nước lũ lồng lộn, đổ xuống ầm ầm như có hàng trăm con voi đang gào thét. H’Loan một tay ôm chồng, một tay cố bám vào rễ cây chống chọi với dòng nước lần từng bước lên cao. Nhưng thần nước đâu có chịu buông tha, hết lần này đến lần khác hất H’Loan từ gốc cây này, qua mỏm đá khác; yên, áo rách toạc, da thịt té máu. Nhưng nàng vẫn ôm chặt xác chồng cố lê từng bước, từng bước cho đến khi lên khỏi mặt nước, kéo được chồng lên cao H’Loan mới ngã xuống sau một tiếng thét hãi hùng. Dòng sông đã nhấn chìm tất cả rừng cây dưới cơn thịnh nộ của mình và cướp luôn đứa con tội nghiệp của cô.
***
Y Din thấy mình bị dòng nước cuốn đi, trôi mãi, trôi mãi… bỗng nhiên những giọt nước thần thơm lựng trào vào mồm, trôi xuống cổ họng mát lạnh. Nước thần của Yang mới thơm ngon làm sao, có cứ cuồn cuộn chảy vào bụng làm cơn đau bỗng nhiên tan dần, tan dần rồi biến mất. Y Din cố uống lấy uống để, uống như chưa bao giờ được uống.
Một giọt nước nóng như đun rơi xuống mặt, rồi giọt nữa rơi xuống trán làm Y Din tỉnh hẳn cơn mơ, mở mắt nhìn. Trước mắt là ngực, nhìn lên cao một chút hiện ra khuôn mặt tràn đầy nước mắt của H’Loan – vợ anh. Dòng nước ngọt ngào trong cơn mơ Y Din vừa uống vừa cắn xé lại chính là bầu sữa của vợ. Không biết vì mật con rắn hay những giọt sữa hoà với máu của H’Loan đã đánh tan chất độc của nọc rắn, cứu Y Din thoát chết. Y Din vùng dậy, H’Loan lại ghì chặt hơn, miệng lẩm bẩm:
– Đừng bỏ em, đừng bỏ em.
Dòng nước nước mắt nóng hổi tràn đầy khuôn mặt Y Din, H’Loan tưởng đâu Y Din đang giãy, những cái giãy cuối cùng của cuộc đời nên càng ôm ghì lấy chồng, ép cặp vú đã bị cắn nát vào mồm chồng.
Y Din giơ tay lau dòng lệ cho vợ; đến lúc ấy H’Loan mới biết chồng còn sống; miệng thốt nhiên kêu lên:
– Y… ang ơ… i!
Tiếng kêu tắt ngẹn nửa chừng, H’Loan ngã vật ra bất tỉnh. Y Din vội vã cõng vợ chạy về buôn. Tiếng khóc, tiến kêu inh ỏi; ai cũng tưởng vợ chồng Y Din đã bị Yang sông bắt xuống thuỷ cung mất rồi. Nay hai người trở về, không một mảnh vải che thân, họ hàng xúm vào lấy thuốc xoa, đốt lửa cho H’Loan. Tỉnh lại H’Loan chỉ có khóc, nước mắt trào ra như máu, ướt đẩm cả chăn. Y Din hỏi:
-Con đâu?
H’Loan không trả lời, chỉ nấc lên một tiếng lại ngất đi. Y Din lững thững bước lại bên ché rượu, cắm cần và uống. Rượu lâu năm chảy vào bụng, tràn vào tim chạy lên đầu, chui chui vào mắt làm mắt Y Din trợn ngược, trắng giả. Từ trong sâu thẳm trong bụng, Y Din đang oán trách H’Loan tại sao lại không cứu con, để cho dòng nước cướp đi. Lỗi đó là tại nàng, tại nàng con mới mất… Y Din ngồi đó và uống từ chập tối đến sáng mai, uống như chưa bao giờ được uống, uống hết ché này qua ché khác. Đôi mắt từ màu trắng chuyển qua màu hồng rồi màu đỏ rực như mắt cọp gặp đèn săn; không ai dám nhìn vào cặp mắt mở trừng trừng đó.
H’Loan quì gối van xin Y Din thôi đừng uống nữa. Con mất là tại Yang chứ đâu phải tại em. Nhưng ánh mắt Y Din trả lời: “mày là người có lỗi! Mày là người tàn nhẫn, bỏ rơi con, đánh mất hạnh phúc của tao, tao không thể tha thứ được”. Và Y Din lại uống, rượu như đã hoà tan tất cả thể xác lần linh hồn. Trong mắt anh ta chỉ còn lửa hận và lòng căm thù người đàn bà ngồi trước mặt. Giá như Y Din gầm lên; đánh, đập, chửi mắng hay lóc thịt, lột da… H’Loan còn thấy dễ chịu. Đàng này, anh ta ngồi đó với ché rượu, với ánh mắt thiêu đốt nàng. Đêm buông xuống, tiếng gầm của dòng sông Krông Năng đã tắt từ lúc nào. H’Loan đã quì không biết bao lâu trước mặt mà Y Din không nói một câu nào. Bất ngờ, H’Loan từ từ đứng dậy, nói:
-Y Din, tôi sẽ đi đòi Yang sông trả lại con!
Nói xong lảo đảo lần bước xuống cầu thang đi về phía bờ sông. Mặt trăng tròn, vàng úa như mặt người mắc bệnh sốt rét lâu ngày, run rẩy soi từng bước H’Loan đi. Đến bên dòng sông, H’Loan quì xuống lầm rầm khấn vái:
-Xin Yang làm chứng cho con, nếu con sợ chết mà không cứu con gái của mình xin Yang sấm giáng lưỡi búa thiêu cháy thân con; nếu vì cố cứu chồng mà để mất con, xin Yang nước cho con về dưới bụng sông tìm con gái mình về trả cho chồng.
Nói dứt lời, nàng lao đầu xuống dòng nước. Nhưng một con sóng lớn bất ngờ từ đầu nguồn chạy đến hất ngược nàng lên bờ. Từ mặt nước có tiếng nói vọng lên.
-Con đã cầu xin Yang cứu chồng và chấp nhận đánh đổi chính con gái mình. Sao giờ còn oán trách?
Trong lúc nguy khốn, phải vật lộn với dòng nước lũ để cứu chồng, H’Loan đã cầu xin Yang cho được đánh đổi mọi thứ để chồng được sống; cho dù đó là bất kể cái gì mình có kể cả tính mạng của mình. Nào ngờ Yang không nhận tính mạng H’Loan mà lại lấy mất đứa con nhỏ tội nghiệp.
-Xin Yang, nếu thương con hãy cho con mang con gái mình về, bằng không hãy đón nhận con.
Nói dứt lời H’Loan bò lên hòn đá cao bên vách đá ven sông cắm đầu đâm xuống. Một tiếng nổ vang dội cả không trung, nước sông Krông Năng bỗng dâng cao, đỏ lòm, hất trả xác H’Loan lên bờ. Từ vùng ngực của nàng, cặp vú cứ lớn dần, lớn dần, cao lên vùn vụt.
Tiếng nổ của dòng sông, tiếng nổ của đất trời làm Y Din giật mình tỉnh rượu, vội vã chạy đi tìm vợ. Nhưng đã muộn. Chàng chạy ra bến nước quen thuộc, nơi lần đầu tiên gặp nàng nhưng bến nước bình yên ấy đâu còn nữa. Giờ đây chỉ có hai quả đồi sừng sững mọc lên. Chàng lao xuống sông gào khóc, gọi tên vợ nhưng chỉ có tiếng gầm thét của dòng nước đáp lời. Y Din quỳ xuống cầu xin Yang cho được gặp vợ.
Từ trên cao tiếng Yàng sang sảng vọng đến: “người là thằng đàn ông tàn nhẫn, không xứng đáng với vợ. Cô ấy đã vì mi mà hiến dâng tất cả, hạnh phúc, niềm vui cuộc sống, chấp nhận khổ đau, bất hạnh để chồng được sống. Thế mà mi đày đoạ, hắt hủi; giờ đây tất cả đã muộn. Sự hối hận của mi có nghĩa lý gì khi cô ấy đã về bên con mình. Mi hãy nhìn hai ngọn đồi kia, đó chính là hai bầu vú của nàng biến thành; vì sao nó không có núm ư! Vì trong cơn điên loạn mi đã cắn nát mất rồi”.
Mặt đất như sụp đổ dưới chân, Y Din đau đớn, ân hận nhưng nào có ích gì; sự cố chấp, lòng ích kỉ đã đạp đổ mất chính hạnh phúc của chính mình. Sự giày vò lương tâm, lòng thương nhớ vợ khi biết được sự thật trần trụi của sự việc khiến Y Din quá đau lòng muốn đi tìm Yang xin cho được gặp vợ. Y Din đi mãi, đi mãi rồi kiệt sức, gục ngã và không trở dậy được nữa. Yang tức giận làm cảnh vật tối tăm, sấm chớp nổi lên đùng đùng; khi trời quang mây tạnh người ta thấy xuất hiện một quả đồi sần sùi, lẻ loi mọc lên ở phía bắc, đối diện với hai quả đồi phía nam và bị ngăn cách bởi dòng Krông Năng. Từ đó người đời sau quen gọi quả đồi ấy là núi Cô Đơn như một lời nhắn nhủ cho người đời sau.
H.C
Chú thích tiếng Êđê:
- Yang: thần linh;
- Tù trưởng: Thủ lĩnh;
- Yên: váy;
- Một mùa rẫy: một năm.
