Lụt Huế – Tản văn Bạch Diệp

Gió gầm rú suốt đêm. Mưa như táp vô phố, quất mấy chậu cây trong sân thượng te tua.

 Đêm nghe nước lên từng hồi. Bên tê sông Chi Lăng Phú Hậu, An Hoà, Tây Lộc, dưới ni Đập Đá, Cồn Hến, Vĩ Dạ trắng trời gió, mưa và nước. Vợ chồng con trai lớn về nhà mới năm đầu đã chịu trận lụt hung hãn. Con kể qua điện thoại, hai đứa ngồi canh nước lên thấp thỏm suốt đêm. Điện cúp, may có nấu sẵn nồi cơm từ chiều trước. Thiệt thương. Rứa mà hồi nhỏ, tụi hắn nghe lụt vô, nước lên là vỗ tay mừng. Lụt là được quẩn quanh bên mẹ, được nghỉ học và mẹ sẽ làm bánh chuối. Lụt là cả bốn người nằm ngang trên một chiếc giường, cơm mắm qua bữa cũng ngon. Hôm qua cậu trai nhỏ vô Đà Nẵng chừ cũng kẹt đường ra. Nước chặn khắp các ngả. Huế tui chịu cảnh này bao năm miết mà không muốn quen nổi.

Sáng qua ra chợ thấy ai ai cũng mua sả. Ngó là biết sắp lụt. Tôi cũng mua bó sả, lon đậu phụng, lon ruốc cùng mấy lạng thịt ba chỉ. Hì hục vừa trông nước vừa rang. Chín giờ tối nhà thơm nức mùi sả ruốc. Chưa kịp gửi cho con, lụt đã chặn đường. Trưa ăn cơm nóng (nhà vẫn chưa mất điện) với muối sả, bắt miệng mà ko nỡ xuýt xoa. Vì thương con, vì dưới bến trên bờ bao bà con chừ chỉ ăn mì gói…

 Tranh thủ khi ngớt mưa, xắn quần men đường lội một vòng đi chợ lụt. Mấy con phố Nguyễn Tri Phương, Hùng Vương, Nguyễn Công Trứ dưới ánh mặt trời vừa hé sau cơn mưa trông thật lạ. Những mảng tường còn ngấm nước sáng lên dưới nắng. Sóng cuộn đục ngầu trên sông, sóng chắp chới giữa mặt đường Ơ hay, có thua chi xứ Venice bên Tây! Không có ô tô, xe gắn máy bóp còi, không thấy người đi lại ồn ã. Nước và phố, nước màu vàng đục là nước sông tràn vô, sâu hơn trong các hẻm có những vũng trong veo là nước mưa đọng không thoát ra được. Nhìn thì biết độ chậm chạp đáng ghét của nó. Khi đang cơn, dội nước xuống ào ào. Chừ thì hạ xuống một phân hai phân, không chừng chiều nay mưa lớn lại ngập sâu hơn nữa. Có đôi chiếc xuồng chống ngang. Cũng xem như một cảnh thuyền trôi giữa phố thơ mộng đấy khi mái chèo chậm rãi ngang qua những hàng quán nhà cửa im ỉm đóng. Nói để lấy tinh thần chứ trận này xong biết bao hàng hoá lương thực, vật dụng gia đình làm bằng gỗ công nghiêp, cứ ngâm nước là coi như bỏ. Và bùn, phù sa đỏ quạch dính bết từ nhà trên xuống nhà dưới, sân trước đến vườn sau. Thứ đất màu mỡ cho những vườn bắp thanh trà rau trái thơm tho ngọt lành mùi hương Huế đó, nhưng chẳng ai thích thú khi dọn lụt một chút nào. Lấm lem như tắm bùn, người xắn quần kéo đẩy, người mở vòi phun nước hết cỡ. Bùn từ bàn ăn tận tủ áo, soong nồi bếp núc. Rồi hong phơi giặt sấy… Và sau hai ngày nắng, thành phố mịt mờ trong làn sương bụi phù sa. Ôi lụt Huế!

Chợ Đông Ba họp ngay mé đường cạnh dốc cầu Gia Hội. Có chi bán nấy. Người mua người bán đều xởi lởi kiểu như mừng gặp nhau khi hoạn nạn. Mua một mớ cá nhỏ. Hai chục ngàn đồng mà chị bán cá cứ bỏ thêm dù tôi lắc đầu nguầy nguậy. Để em kho nghệ tươi và ném. Thứ cá nhỏ liu tiu diếc trắm thát lát rô mè vảy bạc còn dính rong rêu. Đêm qua nước lớn làm sao chị đi bắt cá? Đợi ngớt gió là anh nhà đi rút lưới. Buổi sáng kiếm dăm chục mua gạo rau ba ngày lụt cũng quý lắm rồi. Tôi mua để chị vui, để nhớ thói quen mỗi lần lụt xong lại theo mẹ chồng tìm cá lụt. Để nhớ món cá kho nghệ hạt ném và nước mắm thơm nức những ngày mưa gió. Đôi khi một miếng ăn nhỏ ngon lắm thơm lắm cũng từ những hồi ức thân thương. Trời nắng hé lên rồi lại sầm sập xuống. Nước hạ vài phân rồi lăm le dâng lên. Lụt Huế mà! Cứ như những cơn giận bất thường của ai đó. Năm nào đến cữ này cũng mưa ào ào nát đất, rồi lụt. Hồi đầu thấy khó chịu không thương nổi. Riết lâu thành quen, rồi nhớ. Thì có năm nắng hạn, ruộng vườn khô nứt nẻ, thiếu thứ phù sa của lụt, những ruộng bắp, rau xanh bãi bồi như cằn đi, chờ đợi. Cũng như người thôi, giận hờn cũng là những cơn mưa tưới tắm tình yêu. Nhưng lụt như này thì quả là thót tim mỗi mùa mưa đến.

  – Còn mưa nữa còn ngập nữa, nhìn mặt nước và mặt ông trời là biết. Dì Mười bán chuối chép miệng.

– Dì đã ngoài 70, tôi nói.

 – Mưa lụt ri, dì vẫn ra chợ thiệt cực?

–  Thì có mấy buồng chuối chín rục, nhà dì trên cao nước không vô. Bán rẻ bà con ăn. Xin ông trời thôi giận. Cực ri cũng đủ rồi. Năm mô cũng lụt, không biết rừng rú trên tê người ta chặt phá ra răng mà nước về đỏ ngầu như ri!

  Đò ơi đò !

Giật mình vì tiếng gọi vọng lên từ dãy phố Huỳnh Thúc Kháng. Khúc sông này nước duyềnh lên mặt đường cả mét. Những hàng cây cổ thụ bóng mát bên sông bị ngập đến tận nhánh, nhìn xa trông chúng thấp xuống lè tè rất ngộ. Hai chàng thanh niên chống đò tấp vô vỉa hè ngày thường bán buôn sầm uất, chừ cửa đóng then cài. Tiếng gọi đò vang lên giữa lòng phố nghe nao nao chi lạ. Khắp phố đường lớn hẻm nhỏ đều có những con đò do các thanh niên dân phòng đảm trách. Sau trận lụt lịch sử 1999 từ vùng trũng của làng xã đến nội thành đều trích kinh phí sắm ghe, đò, áo phao để phòng cứu hộ bà con mỗi mùa mưa lũ.  Anh Nhì tổ trưởng dân phố phường Phú Nhuận vừa tất tả chạy ngang qua nhà hỏi thăm. Anh nói suốt đêm các tổ dân phố đều có người trực gác để thông báo tình hình và kết hợp ứng cứu kịp thời cho bà con. Họ chống đò ngang qua, ai cần mua giúp thức ăn trên chợ, mua viên thuốc hạ sốt giảm đau cho người ốm là họ giúp. Anh bạn tôi gọi điện nói thiệt vui khi gặp những chiếc đò chống từ chợ Tây Lộc vô Thái Phiên, Phan Huy Chú, Phan Huy Ích mang theo cả mì tôm, bánh lọc nhân tôm, bánh bèo bánh nậm… Khi hoạn nạn, ngó quanh ai cũng rộng lòng đỡ đần nhau. Sống với Huế mấy chục năm, tôi cũng từng chịu vài chục trận lụt lớn nhỏ. Không kể vùng sâu vùng xa bị nước chia cắt sóng quá lớn, bà con trong phố luôn dường như không ai bị thiếu đói dù chợ đò thiệt khó khăn. Nhớ năm nào đó, chị em nhóm củi lửa nấu nướng ngay trong các cổng vô thành. Họ chia nhau từng vắt cơm, gói bánh thảo thơm mùa bão lụt.

Mưa đang trút xuống và nước chừng sẽ lên. Nhưng phố vẫn lặng lẽ đón nhận và chịu đựng. Người Huế biết mưa lụt là một phần của Huế. Những cơn mưa triền miên kéo dài suốt tháng đã thành “đặc sản” du lịch. Rồi những trận lụt ngập bờ, tiếng gọi đò xa ngái nơi bến sông hun hút gió. Chén cơm nóng với muối sả muối mè quây quần trên sàn gỗ, nhìn xuống sân nhà là những con sóng ì oap…

 Mưa luôn cho người ta nhiều hoài niệm. Và Huế cứ làm cho ai đó quay quắt nhớ cũng vì thế chăng?..