Nguyễn Ngọc Hạnh
(Vanchuongphuongnam.vn) – Gần một đời thơ với những khao khát kiếm tìm, thời gian cứ trôi qua, Nguyễn Kim Huy mãi kéo co với mùa xuân trong lặng thầm, “tâm trí anh bắt đầu một cuộc hành trình ngược lại phía mùa xuân”, để tìm cho được những gì đã mất.
Nhà thơ Nguyễn Kim Huy
Mỗi người trong cuộc đời này đều phải chơi trò kéo co với những rủi may của số phận. Nghệ sĩ thì khác hơn, mỗi người tự kéo co theo cách của mình, các nhà thơ kéo co càng dữ dội hơn, không ít người đổi lấy sinh mệnh mà vẫn không níu kéo được gì, đành bỏ cuộc. Đó là trò chơi của kiếp người. Còn Nguyễn Kim Huy chắc gì anh “Kéo co với mùa xuân” (Nxb Đà Nẵng, 2017), biết đâu đó là “lời tự dối”, là cách nói khác của nhà thơ về những khát vọng, về những đau buồn hụt hẫng, mất mát của một cậu bé sinh ra từ một làng quê nghèo nơi xứ Quảng… Chính Nguyễn Kim Huy đã từng thú nhận: “Không lẽ suốt cuộc đời/ anh và em và mùa xuân vẫn giằng co nhau trong những giấc mơ?”. Giấc mơ ấy bình dị chân quê, đơn sơ, bé nhỏ, nhưng lại đậm đà hương vị tuổi thơ từ trong yên lặng, lan tỏa từng ngày bấp bênh rong ruổi đời mình. Giấc mơ ấy chỉ “là một hòn núi nhỏ”, thế mà “cứ sừng sững hiện lên ngăn cách những đời người”. Nỗi buồn thời thơ ấu là ký ức lấp lánh, vẻ đẹp trong sáng hồn nhiên trong tâm hồn “hoa dẻ hoa mua” từ một góc làng quê dung dị. Cứ thế Nguyễn Kim Huy “nắm chặt trang thơ”, giữ chặt lời giao ước với cuộc đời này, cho dù “giữa giấc ngủ mơ thấy mình làm thơ/ thức dậy mồ hôi ướt đầm bữa cơm chiều chưa có” như trong một bài thơ anh đã viết rất lâu rồi.
Mấy ai kéo co một mình đâu, thế mà Huy vẫn lặng thầm kéo “ngược phía mùa xuân” để tìm lại tuổi thơ, tìm thời gian đã mất. Nói đúng hơn là Nguyễn Kim Huy đang kéo co với thế giới thi ca bằng chính ký ức sâu nặng quê kiểng và cảm xúc hồn nhiên chân thực của đời mình, có thể đó là cứu cánh duy nhất để tìm lại cả một thời thơ dại. Vậy mà đâu dễ dàng, bởi “Mọi thứ dường như đều khác/ cả con người mình/ giờ cũng đâu còn giống ngày xưa” nữa. Ngày ấy, “Bên mép vườn nhà/ bên mé hiên nhà”, nơi hình ảnh người mẹ lặng lẽ với nỗi đau đơn chiếc, “Nhà mình mẹ góa con côi/ khi cha qua đời mẹ vừa qua thời xuân trẻ/ quay mặt về phía nào cũng gió”. Nguyễn Kim Huy thường nhắc nhiều về thời thơ trẻ như một tiếc nuối với nỗi ám ảnh thời gian đang trôi, dường như “Không có phút giây nào kịp ngoảnh mặt lại để mà nuối tiếc/ để biết rằng đời mình trôi chưa kịp sống bao giờ”. Kéo co với mùa xuân để làm gì, khi “Những giấc mơ cũng trở thành hư ảo/ Tâm hồn nghèo hơn thuở thiếu áo đói cơm”. Sức đâu mà kéo co với nỗi buồn, đâu dễ đi tìm mùa xuân đã mất?
Bộc lộ tâm can khá dày, hơn chục bài thơ dính dấp đến xuân trong tập thơ này, thế mà trong sâu thẳm, mùa xuân cứ dửng dưng với Nguyễn Kim Huy, anh cũng chẳng mong chờ hay đôi co gì với giấc mơ xa vời ấy, có khi nhà thơ cũng chẳng màng đến xuân để làm gì! Thế giới đầy hư ảo đó chỉ là cái cớ, là cách để Nguyễn Kim Huy kéo co cùng với thơ mà thôi. Bởi chỉ có thơ mới là nơi nương tựa cho những giá trị đời đời mà anh ký thác gửi gắm tất cả tình yêu mình ở đó:
Thơ con viết, cứ mong chờ hạnh phúc tình yêu gõ cửa
Thơ con viết, mọi nỗi niềm ngọt ngào cay đắng đâu đâu
Những mộng mơ với hy vọng nát nhàu
Những trời xanh với bờ mi tím ướt
Những hoa hồng với chân trời quay ngược…
Chỉ có thơ mới chất chứa hết những đau buồn, với những gì đã trải mà số phận đã bày ra cho mình. Cho dù chỉ “Một câu cho mẹ đến bây giờ vẫn chưa thể nào thấu được/ mẹ đọc thơ con móm mém cũng đành”…
Kéo co với thơ khó hơn nhiều với các thứ khác, nhưng trong tâm hồn giữa bụi mờ phố thị vẫn đậm đà hương đồng nội, Nguyễn Kim Huy đã biết chọn cách đi riêng cho mình, anh không bày biện mập mờ, làm dáng cách tân chữ nghĩa mà bằng giọng điệu hồn nhiên mộc mạc chân quê, biết mình phải làm gì để tứ thơ luôn tươi mới, đa chiều nhằm nuôi dưỡng tâm hồn “Thằng bé mình trần, quần đùi/ lội ngược dòng con nước lũ đang lên…”.
Những tác phẩm của Nguyễn Kim Huy
Thơ Nguyễn Kim Huy không có những cung bậc quá quằn quại đau đớn, cả cái nghèo khó quê mùa cũng hồn nhiên như “tâm hồn anh hoa dẻ hoa mua”, dung dị như tiếng chim tu hú “kêu bâng quơ” mà đôi khi làm ai đó giật mình. Có phải vì thế mà trong nhiều bài thơ tình, bất chợt người đọc bắt gặp những câu thơ như lời thì thầm khơi gợi:
Đêm qua bầu trời có khóc không
Mà sáng dậy nước mắt ướt đẫm ngọn cỏ
Và ban mai ơi, có điều gì muốn nói
Mà lặng lẽ lau những giọt nước mắt đêm?
(Điều gì muốn nói)
Đọc thơ Nguyễn Kim Huy có lẽ không nên cố gắng đi tìm những câu thơ cầu kỳ, những ý tưởng cố tỏ ra cao siêu, những câu chữ lắt léo vần vè đánh đố, mà hãy lắng nghe những cảm xúc trào dâng hồn nhiên, chân chất từ trái tim thi sĩ:
Em nghiêng về phía trái
Nước mắt lăn dài áo gối
Bóng hình anh bất chợt cũng nghiêng theo
Nụ cười tươi mà nỗi nhớ xoay tròn
Em nghiêng về phía phải
Nỗi nhớ nghiêng theo chùng áo gối vệt dài
Chiếu chăn vướng vít hơi người
Một mình em quẫy đạp nỗi cô đơn
Câu thơ như lời thì thầm, chẳng màu mè son phấn, tứ thơ từ trong “áo gối” đầm đìa cảm xúc thương nhớ trào dâng:
Em lại nghiêng, nỗi nhớ cũng nghiêng theo
Áo gối hai bên chùng thổn thức
(Em nghiêng qua, nỗi nhớ cũng nghiêng theo)
Cần nói thêm điều này, sự hồn nhiên bình dị trong sáng không phải lúc nào cũng thành công trong thơ, bởi chỉ cần hời hợt, có một chút dễ dãi những bài thơ kiểu ấy sẽ trở nên vô hồn, thô ráp. Nói vậy để hiểu thêm rằng, muốn đạt được sự tối giản, mộc mạc trong tác phẩm, nhà thơ cần tinh tế chắt lọc trong từng thi ảnh, đặc biệt cấu tứ mỗi bài thơ là một thế giới mới lạ, có thể “bâng quơ” nhưng làm cho người đọc giật mình. Có phải vì thế mà cho đến tập thơ này, Nguyễn Kim Huy vẫn còn giằng co ngay trong cách đi tìm lời giải thi pháp cho thơ, đôi khi anh như còn đang trì kéo, dùng dằng mọi phía trên con đường thơ của mình. Như tâm trạng của anh trong một bài thơ viết đã lâu rồi:
Điều gì muốn nói mà lấp lánh suốt đêm
Ngôi sao trên kia cao quá…
Điều gì muốn nói mà rì rào suốt đêm
Con sóng ngoài kia xa quá
(Điều gì muốn nói)
Mà cũng đâu hẳn là ngôi sao, con sóng ngoài kia xa quá, ngay trong từng bước chân thi ca của mình, nhà thơ Nguyễn Kim Huy vẫn luôn kéo co với bao trắc trở trên con đường nghệ thuật mà anh đã chọn. Thời gian không còn nhiều, trời đã chiều, bóng xế:
Giờ anh đếm bước chân anh
Trên con đường cũ đã thành lối xưa
Đếm từ sáng đến quá trưa
Ngẩng lên bóng xế cũng vừa dưới chân.
(Em về đếm bước chân anh)
Gần một đời thơ với những khao khát kiếm tìm, thời gian cứ trôi qua, Nguyễn Kim Huy mãi kéo co với mùa xuân trong lặng thầm, “tâm trí anh bắt đầu một cuộc hành trình ngược lại phía mùa xuân”, để tìm cho được những gì đã mất. Mơ ước của mỗi đời người là vô tận, giấc mơ luôn mong chờ, con đường thơ phía trước còn xa, hãy “cứ đi như lao cho đến bạc đầu”, cho dù mùa xuân gió bấc không còn, cho dù ngày đã lên bóng xế, Nguyễn Kim Huy cũng “mím môi ghì mùa xuân về phía mình”, kéo co với chính cuộc đời mình để tận hiến, trả cho đời món nợ tình yêu cuộc sống và con người mà anh đã trót vay.
N.N.H
