Du Tử Lê
(Vanchuongphuongnam.vn) – Bùi Minh Vũ, cũng giống như rất nhiều người làm thơ hôm nay trăn trở, quyết liệt (nếu không muốn nói là giãy dụa), để thoát khỏi bóng rợp, phủ rêu nhiều chục năm của thể thơ ấn tượng, tượng trưng, trừu tượng… Hay theo trào lưu hiện thực đang được nhiều người tìm đến – Như một lối thoát khác, một hình thái tự khẳng định sự có mặt của thơ mình trong giai đoạn đất nước có quá nhiều biến động…
Nhà thơ Bùi Minh Vũ
Tuy nhiên, không phải người làm thơ nào cũng thành tựu trong nỗ lực có được cho mình, một mặt trời riêng, lẻ.
Bùi Minh Vũ qua thi phẩm “Tình yêu muộn” mới ấn hành, theo tôi, đã sớm có cho thơ họ Bùi một chọn lựa khác. Không tượng trưng. Không trừu tượng. Mà siêu thực.
Tôi muốn gọi cõi thơ của họ Bùi là “Tiếng-thơ-Siêu-thực-chính-ngọ”.
Đọc kỹ toàn bộ thi phẩm mới của Bùi Minh Vũ, tuy người ta vẫn bắt gặp rải rác đây đó, trong cõi giới thi ca của họ Bùi, những câu thơ mang tính biểu tượng. Nhưng toàn thể trái tim của thi phẩm, thịt, xương thi ca của Bùi, vẫn ở vị trí “chính ngọ” của tiếng thơ siêu thực, qua hầu hết những bài thơ, dài, ngắn của ông.
Tôi vẫn quan niệm, đọc một bài thơ, dù được tác giả sáng tác theo thể loại nào, tượng trưng hay siêu thực… thì người đọc cũng không nên bận tâm, tìm hiểu ý nghĩa rốt ráo của câu thơ (bài thơ ấy). Nhất là với những bài thơ mang tính siêu thực. Cũng giống như khi đứng trước một bức tranh trừu tượng, ở vị trí người thưởng ngoạn, chúng ta chỉ nên tự hỏi mình, có cảm thấy cái đẹp của bức tranh hoặc, bài thơ ấy có làm ta rung động với những câu thơ lạ hay không mà thôi.
Việc tìm hiểu ý nghĩa rốt ráo của câu thơ (bài thơ) kia, đó là công việc của các nhà phê bình, của những thức giả nghiên cứu thi ca.
Y cứ trên tiêu chí vừa nêu trên, ở vị trí của một người đọc bình thường (không phải là một nhà phê bình) thì, ngay nơi bài thứ nhất, mở đầu thi phẩm, tựa đề “Tình yêu muộn” khá dài, có tới 9 khổ của Bùi Minh Vũ, với tôi, đã là một bài thơ mới, lạ, bất ngờ từ hình ảnh, tới những so sánh, liên tưởng…
Tôi trộm nghĩ, nếu không chọn cho mình con đường thơ siêu thực, họ Bùi sẽ rất khó (nếu không muốn nói là không thể) có được những câu thơ mới, lạ như:
“… bóng đen đốt cháy mặt trời ngâm rượu
lòng vòng trong ánh mắt
ngày thẫn thờ trong hơi thở cay
ta nhìn em bằng sợi tóc lẻ loi
bằng sợi tóc lẻ đôi”
Hoặc:
“Ta thấy em như con kiến trên ngón tay áp út
ngậm linh hồn
vẫn không qua được vỏ ốc
tiếng não nề dội vào má…”
Hoặc:
“Rướn thân trổ vào đôi má mùa xuân
em lại mới lần đầu
mặt trời chưa từng chạm đến…”
Hoặc:
“Một hôm
ta trôi vào vô biên
khao khát
em xúng xính bước đi
ta quăng mình vào bờ rìa tăm tối
lò cò tái tạo một cơn giông
trên đỉnh trời tròn…”
thổi bóng em hun hút.”
(Trích “Tình yêu muộn”, các khổ thơ 1, 4, 7)
Hoặc nữa:
“… như trái tim bị giày xéo
chung quanh cái nắp chụp
một ngày tạo ra vô số ngày đáng yêu
thách thức quyền năng của thời gian điếc
gió bập bùng xuyên không gian câm…”
(Trích “Một ngày không có trong giấc mơ”)
Và:
“Một hôm ta thấy
mình mọc nhiều đôi tay
nhặt hết nội tạng và cái đầu của giấc mơ
đè bẹp những linh hồn nhỏ
đặt lên đĩa bay
về xứ…”
(Trích “Một hôm ta thấy”)
Tôi cho họ Bùi có tinh thần tự giác rất cao, khi viết những bài thơ nghiêng nặng siêu thực. Ông đã hạn chế tối đa việc sử dụng tính-từ – một khía cạnh đặc thù, vốn tiêu biểu cho sự phong phú, giàu có của từ ngữ Việt.
Tính khô, cứng tới độ có thể “vênh, cong” trong thơ Bùi Minh Vũ, với tôi, cũng là một điểm son khác nữa, của họ Bùi, để thơ ông, tự thân có được cho riêng nó, một chỗ đứng.
Chỗ đứng mang tên Bùi Minh Vũ: Tiếng-thơ-siêu-thực-chính-ngọ.
