Có một buổi chiều, cái nóng như làm cho tất cả gục ngã. Cái nóng từ trên trời đổ xuống như một cơn hỏa hoạn khổng lồ. Cái nóng từ hàng vạn động cơ các loại chen đặc thành phố thổi ra như một cơn bão. Cái nóng từ chính những từ những căn phòng máy lạnh và từ cả những cái đầu… Tất cả mọi sức nóng như những con thú hoang điên dại săn lùng con người. Và có một kẻ đã rời bỏ thành phố này ra đi…
Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều.
Hắn ra đi như một kẻ bị đẩy đuổi? Hắn ra đi như một kẻ chạy trốn? Hắn ra đi như một kẻ sợ hãi? Không. Hắn không rời bỏ thành phố này bởi những điều đó. Hắn không phải là một kẻ yếu hèn hay cực đoan. Bởi hắn biết: hắn sinh ra, lớn lên và số phận đã vạch sẵn một con đường cho hắn đến thành phố này.
Hắn chỉ ra đi như một kẻ cô độc tìm đến một chia sẻ, một vị tha và một đức tin. Hắn rời khỏi thành phố. Và một con đường chạy thẳng ra cánh đồng. Với hắn, đấy là một cánh đồng liền với chân trời. Có lẽ rất ít người nghĩ vậy hoặc nhìn hắn một cách ngờ vực hay lạ lùng. Nhưng hắn luôn luôn thấy đường chân trời màu Thiên thanh hòa vào đất đai nâu thẫm và ngũ cốc vàng ấm ở cuối cánh đồng. Ở đó, hắn dần dần được hồi sinh và được tái tạo trong những mùa màng mới của cảm xúc và suy tưởng.
Những ngọn gió của mùa hạ từ một chốn xa xôi nào đó thổi đến. Những ngọn gió chứa trong nó mọi hương thơm của cỏ cây, hoa lá, của đất đai, của ngũ cốc và mọi âm thanh huyền diệu từ nước, từ những vòm cây, từ những bước đi của loài cầy hoang, từ tiếng đập cánh run rẩy của lũ chim non, từ những cổ họng tinh khiết đã từng bị những bàn tay ma quái trong những cơn ác mộng xiết chặt, từ tiếng thầm thĩ tình nhân, từ những nức nở khôn xiết, từ một bản thánh ca của thiên nhiên kỳ vĩ…
Hắn đang đi trên con đường đến cuối cánh đồng. Hắn thấy những gánh nặng của đời sống đè nặng hắn đang dần dần tan biến. Hắn thấy mỗi bước đi của hắn như đang lướt trên những ngọn cỏ. Hắn đang đến với bến bờ tự do của tâm hồn hắn. Giống như những con bò trong một bài thơ của hắn cứ đi và cứ đi trên đất đai bất tận và dựng lên những đường cày cho những mùa ngũ cốc ngào ngạt hương thơm. Những con bò cứ đi như một sứ mệnh mà không hề than thở để đến một ngày trong ban mai vàng rực, những chiếc ách biến mất, những con ruồi mùa hạ bu đầy người chúng biến mất, những móng guốc và cái đuôi bết đầy bùn cùng với phân và nước tiểu biến mất. Lúc đó, trên cánh đồng là những đám mây tinh khiết của mùa thu trôi lộng lẫy và vĩnh hằng.
Một con nhái xanh đứng giữa lối đi còn ẩm ướt bởi sương đêm hỏi hắn nếu được chọn lựa giữa làm hắn và làm con nhái xanh kia thì hắn chọn làm cái gì? Hắn mỉm cười nói: Ta chọn làm mi, làm một con nhái xanh ngập mình trong những dòng nước ban mai và những đám cỏ xanh vô tận.
Một con chim đang kêu vang trong cỏ biếc hỏi hắn có muốn được làm phận chim không? Câu hỏi ấy làm hắn xúc động đến gai người. Hắn đã từng mơ thấy lông vũ mọc đầy mình và hai cánh tay hắn mở rộng ra đôi cánh. Hắn đập cánh và rời bỏ khỏi mặt đất quá nhiều điên loạn và ô trọc.
Một hạt cỏ óng ánh như một hạt vàng hỏi hắn có muốn sống một cuộc sống của cỏ không ? Hắn mỉm cười và nằm xuống trên cỏ. Sự dịu dàng thẳm sâu, sự tinh tế huyền ảo, sự bền bỉ thời gian… của cỏ đã thấm vào hắn hơn bất cứ phù phiếm nào mà hắn đã biết.
Và trong khoảnh khắc đầy biến ảo diệu kỳ của thời gian, hắn hóa thành một ngọn cỏ. Những chiếc dễ của cỏ lan tỏa tự do trong đất nâu mênh mông và những lá cỏ bay lên tự do trong bầu Thiên thanh vô tận.
Nhưng hiện thực sau đó lại trở về với hắn. Hiện thực của một con người trong một thành phố quá nhiều dục vọng và kinh hoàng bởi những ám ảnh khốc liệt. Tất cả những nhái xanh kia, những con chim kia, những ngọn cỏ kia… đang thì thầm với hắn với một giai điệu tinh khiết và mạnh mẽ của ngôn từ: Người hãy trở về với thế giới người của người. Nếu người chạy trốn cái Người là thì người sẽ chẳng bao giờ là một cái gì cụ thể cả.
Hắn hiểu, hắn không thể chối từ cái hắn là mà hắn phải phải hành động đúng với cái hắn là. Hắn phải sống với chính hắn như là con nhái là chính con nhái, con chim là chính con chim, ngọn cỏ là chính ngọn cỏ… Nếu hắn sống khác đi với bản chất kỳ diệu của Người hoặc chạy trốn sứ mệnh phải sống là Người thì cho dù cách nào trong hai cách ấy hắn cũng là kẻ phản bội lại chính bản chất Người của hắn.
Con đường từ thành phố nhiều đầy đọa của hắn luôn luôn mở ra để hắn đến với cánh đồng liền với chân trời. Nhưng đó không phải là con đường cho hắn chạy trốn thành phố của hắn. Con đường ấy chỉ đưa hắn đến một nơi mà hắn nhận ra bao điều kỳ diệu mà không một cuốn sách nào đó có thể chỉ cho hắn biết. Con đường đưa hắn đến để hắn trở về chính thành phố mà hắn từng có lần khao khát trong đau đớn được trốn chạy.
Nếu hắn nghĩ rằng hắn bỏ rơi cái thành phố hắn đang sống cho dù hắn có thể bị thiêu đốt bởi những cái nóng khủng khiếp của những điều tồi tệ để hòa vào côn trùng, cây cỏ và bầu trời thì hắn đã lầm. Hắn không thể hòa vào được những điều kỳ diệu khi hắn chạy trốn những điều tồi tệ mà là hắn sẽ mục thối trước những điều đó.
Vì thế, có những buổi chiều hay những đêm tối, hắn rời bỏ thành phố để đến với cánh đồng liền với chân trời là để quay lại thành phố với một giấc mơ lớn hơn, một ý chí mãnh liệt hơn và một hành động quả cảm hơn cho thế giới Người đúng nghĩa của hắn.
Và lúc này, những câu thơ trong một bài thơ của hắn hơn 20 năm về trước lại vang lên trong hắn. Đấy là những giọng nói bên trong vừa là của hắn vừa không phải của hắn – những giọng nói của những gì còn lại mà hắn phải giữ lấy nếu muốn làm Người:
Họ không chạy trốn. Không. Họ đang đến, ngực thở chậm và sâu
Đứng trước cuộc thách đấu của ảo giác đê hèn. Họ mỉm cười và trên đầu họ.
Vang lên tiếng nguyện cầu cho sức mạnh của họ những vòm cây.
Của những đám mây nặng bụi, của những ngôi sao non, của dòng sông gió
Của bầy chim hát mãi, cả khi chết, bài ca kiên nhẫn
Của linh hồn những hồ nước. Và hơn thế
Của chính những gì họ chạy trốn bị ảo giác đê hèn đầu độc ngọt ngào
Họ đang đến, đứng giữa thành phố, mỉm cười và thấy
Vang lên những giọng nói, tỏa sáng những gương mặt trong vòm cây
Trong mây bay, trong gió, trong sao đêm, trong cánh chim và trong linh hồn hồ nước
Những con mắt của ảo giác đê hèn vẫn lần tìm con đường của họ…
*Trong đó đương kim Chủ tịch Hội Hữu Thỉnh không tiếp tục ứng cử Ban chấp hành khóa mới.
N.Q.T
