Nguyên Ngọc
(Vanchuongphuongnam.vn) – Chuyện danh hài Hoài Linh “để quên” số tiền quyên góp hơn 15,2 tỉ đồng trong tài khoản gây bức xúc trong dư luận. Người ta còn tìm thấy một vài nghệ sĩ khác mập mờ trong việc này.
Lâu nay, chắc không ai còn lạ chuyện các nghệ sĩ lớn, có tên tuổi đứng ra làm từ thiện để kêu gọi sự chung tay của cộng đồng sau mỗi lần xảy ra thiên tai, dịch bệnh…
Hành động đó đáng trân quý biết bao… Họ như chiếc cầu nối, để công chúng, người hâm mộ gửi trọn niềm tin làm những việc tử tế, thiện nguyện…
Vâng, làm từ thiện là cho đi, nhưng trong thực tế, lại không đơn giản, dễ dàng. Nếu chỉ có tâm thôi thì chưa đủ.
Nhiều nghệ sĩ nổi tiếng, được công chúng gửi gắm, sau khi làm thiện nguyện đã dính tới những “lùm xùm” xung quanh chuyện công khai, minh bạch việc sử dụng nguồn tiền quyên góp được như thế nào, thậm chí có cả nghi ngờ việc họ “biển thủ” số tiền ấy cho cá nhân…
Hoài Linh gặp điều tiếng vì không minh bạch tiền từ thiện
Danh hài Hoài Linh, vào thời điềm này, có lẽ là cái tên được dư luận cũng như cộng đồng mạng nhắc đến nhiều nhất. Nghệ sĩ này đã kêu gọi quyên góp từ người hâm mộ, cộng đồng mạng số tiền hơn 13 tỷ đồng để chia sẻ khó khăn với đồng bào miền Trung bị ảnh hưởng bởi mưa lũ lịch sử năm ngoái.
Cứu trợ khẩn cấp là cần ngay lập tức. Bất cứ ai khi đặt niềm tin vào nghệ sỹ Hoài Linh để gửi trao những số tiền nhỏ cũng đều muốn được trao tận tay đồng bào trong lúc “nước sôi lửa bỏng”. Nhưng tiếc thay, hơn nửa năm trôi qua, khi mà người dân miền Trung đã vượt qua bao nghiệt ngã, ổn định cuộc sống thì số tiền cứu trợ ấy vẫn nằm im trong tài khoản của anh…
Tất nhiên lời giải thích của nam danh hài có lý do chính đáng, khách quan và chủ quan của riêng anh nhưng rõ ràng việc giữ số tiền “nhạy cảm” ấy lâu như vậy trong im lặng đã là một nước cờ sai. Đợi đến khi bị réo gọi, nam nghệ sĩ mới lên tiếng giải thích thì rõ ràng khó nhận được sự cảm thông của công chúng. Một bạn đọc chất vấn: “Xin hỏi nghệ sĩ Hoài Linh, số tiền 13 tỉ đồng ủng hộ đồng bào miền Trung chưa chuyển thì đến khi nào? Dịch bệnh sẽ còn kéo dài. Lúc cấp bách người dân khó khăn cần giúp đỡ thì không chuyển giờ cuộc sống ổn định rồi biết ai khó khăn mà chuyển. Tiền quyên góp phải sử dụng đúng mục đích và kịp thời chứ?”.
Để rồi trước sức ép của dư luận, phía Hoài Linh lại vội vàng giải ngân với tổng số tiền tổng kết được là hơn 15,2 tỷ đồng giữa lúc tình hình dịch bệnh phức tạp. Sự việc nam danh hài giải ngân thần tốc hơn 15 tỷ từ thiện chỉ trong ít ngày tiếp tục gây nên sự phẫn nộ trong cộng đồng mạng. Nhiều người tỏ ra thất vọng, thậm chí buông lời mỉa mai, ví cách giải ngân kiểu chữa cháy, làm cho có của phía nam nghệ sĩ “nhanh như cỗ máy thời gian của Doraemon” hay “nhanh như chạy deadline”.
Ngoài Hoài Linh, thì Trấn Thành, Thủy Tiên hay mới đây nhất là Phi Nhung cũng gặp không ít ồn ào về việc kêu gọi từ thiện, khi họ nhưng chưa thể minh bạch chi tiêu và kê khai rõ ràng.
Trên thực tế, việc hỗ trợ, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn luôn là việc làm thường xuyên, thể hiện truyền thống tương thân tương ái, “lá lành đùm lá rách” của dân tộc Việt Nam. Tuy nhiên, từ diễn biến gần đây, bên cạnh các cá nhân, đơn vị, tổ chức làm thiện nguyện xuất phát từ mục đích trong sáng, nhân văn, đã và đang xuất hiện một số đối tượng lợi dụng từ thiện để trục lợi, đánh bóng bản thân, làm từ thiện không đúng cách,… nên đã gây ra không ít hệ lụy. Thí dụ trường hợp của Thủy Tiên làm từ thiện theo kiểu tự phát, không có kế hoạch dẫn đến tranh cãi, khiếu nại không đáng có. Hay sự cố một trưởng xóm bị tố không đủ “tiêu chuẩn nghèo” để được nhận tiền cứu trợ, hoặc việc nhóm thiện nguyện dừng phát quà cho người đeo vàng, sơn móng tay,… cũng đã gây ra phản ứng trái chiều. Hệ lụy lớn nhất từ tình trạng này là người nhận cứu trợ phải gánh chịu những tổn thương rất lớn về tinh thần, tâm lý. Chưa kể đôi lúc, sau khi các đoàn thiện nguyện rút đi thì tại địa phương, tình làng nghĩa xóm có phần phai nhạt, nhiều giá trị cộng đồng cũng phần nào bị ảnh hưởng bởi những so đo, tính toán chuyện ai được nhận cứu trợ, mức cứu trợ nhiều hay ít.
Thủy Tiên quyên góp được số tiền lớn trong đợt mưa lũ miền Trung hồi năm ngoái. Nhưng nữ ca sĩ cũng không tránh khỏi ồn ào về việc phân bổ số tiền trên
Một hệ lụy khác là một số trường hợp đã có hành động trục lợi, bớt xén tiền quyên góp hoặc mạo danh, lợi dụng hình ảnh người nổi tiếng đang làm công tác từ thiện nhằm mục đích mưu lợi cho cá nhân. Thậm chí, việc ca sĩ Phương Thanh có phát ngôn chưa đúng mực, đã xúc phạm người nhận cứu trợ tại Quảng Ngãi khi cho rằng họ đã nổi lòng tham, chỉ “canh me” để nhận tiền (10 triệu đồng) mà vứt bỏ các nhu yếu phẩm. Phát ngôn của Phương Thanh bị phản đối gay gắt và cô đã phải làm việc với Sở Thông tin và Truyền thông TP Hồ Chí Minh. Ðáng nói, còn có trường hợp bên ngoài cọc tiền từ thiện là những đồng tiền có mệnh giá 500.000 đồng nhưng bên trong lại là những đồng tiền 50.000 đồng, 100.000 đồng. Cũng phải kể đến hiện tượng do nhận thức chưa đúng về từ thiện nên có người mang quần áo, đồ dùng quá cũ, rách không còn dùng được, hoặc không phù hợp để cho người nghèo, nên đã vô tình làm tổn thương họ.
Nghệ sĩ vốn làm theo cảm tính, đơn giản trong cách nghĩ, thậm chí tùy tiện. Chính vì không chuyên nghiệp, không theo quy trình, thiếu một đội ngũ tư vấn, giám sát chặt chẽ khiến họ gặp rắc rối khi dư luận hoài nghi tính minh bạch trong công tác từ thiện của nghệ sĩ. Chưa bao giờ “Văn hóa từ thiện” lại được nhắc nhiều trên các mặt báo và mạng xã hội như hiện nay, nhất là các hoạt động từ thiện của nghệ sĩ – những người có sức lan tỏa và lượng người hâm mộ nhiều. Sự lên án gay gắt của cộng đồng mạng đối với Hoài Linh, Trấn Thành, Thủy Tiên khiến một vài nghệ sĩ e ngại, thậm chí có người tuyên bố không tham gia vận động từ thiện nữa vì “làm ơn mắc oán”.
Đó là chưa kể, phía các cá nhân, nhà hảo tâm khi quyên góp tiền ủng hộ chỉ với một niềm tin đơn thuần mà chẳng cần xác minh hay kiểm chứng độ tin cậy của người mà mình trao gửi. Thậm chí, cũng chẳng có một thỏa thuận nào với người đứng ra quyên góp về việc sử dụng đồng tiền ủng hộ ra sao, thời điểm nào cần hoàn tất… Tất cả đều làm rất tùy hứng.
Phải chăng sự thiếu chuyên nghiệp từ cả người đứng ra quyên góp và người ủng hộ khiến câu chuyện nghệ sỹ làm từ thiện bị đặt trong những tình huống dở khóc, dở cười, hình ảnh của cá nhân nghệ sỹ bị tổn hại nhưng đáng buồn hơn, nó làm xói mòn lòng tin về những điều tốt đẹp, trong sáng.
Chữ “tín – niềm tin”, rất cần có để xóa tan mọi nghi ngờ và búa rìu của dư luận. Nhưng pháp lý lại chính là các thiết chế để bảo vệ lòng tin, đồng thời tạo cơ chế để bảo vệ quyền lợi và tránh được các rủi ro làm ảnh hưởng đến uy tín, hình ảnh, niềm tin của các nghệ sĩ cũng như bất cứ ai đứng ra kêu gọi làm thiện nguyện.
N.N
