(Vanchuongphuongnam.vn) – Vừa qua, báo Văn Nghệ đã tổ chức trao giải Cuộc thi Thơ (2019-2020). Qua bao mùa giải êm đềm, bỗng nhiên, kết quả kỳ thi Thơ 2019-2020 trở “sóng gió” khi có hàng trăm bài đăng trên Facebook giễu cợt, chê bai một cách trực tiếp và gián tiếp bài thơ trong chùm thơ đoạt giải cao nhất cuộc thi – Mẹ tôi chửi kẻ trộm.
Hai tác giả Tòng Văn Hân và Nguyễn Văn Song nhận giải B cuộc thi thơ báo Văn Nghệ – Ảnh: T.Điểu
Tại Báo cáo tổng kết cuộc thi, nhà văn Khuất Quang Thụy, Tổng Biên tập báo Văn nghệ, Trưởng Ban tổ chức cuộc thi đã khẳng định: “Về nội dung, các tác phẩm đã phản ánh được nhiều góc độ đa chiều trong cuộc sống. Về nghệ thuật, với phương châm khuyến khích mọi sự tìm tòi và cách tân trong hình thức biểu đạt, cuộc thi Thơ của báo Văn nghệ đã xuất hiện nhiều giọng thơ có cá tính; nhiều tác giả mới mẻ mà sáng tác của họ phần nào thể hiện sự tìm tòi tích cực, có trí tuệ, có khao khát. Đó là những dấu hiệu đáng mừng của một cuộc thi”.
Tuy nhiên sau khi kết quả cuộc thi được công bố trên các báo và mạng xã hội thì đa số các ý kiến cho rằng các bài thơ đoạt giải cao nhất chỉ trên văn vần, hò vè một chút với ngôn từ có phần ngô nghê và cách phát triển ý thơ cũ kỹ… không xứng đáng đoạt giải. Ban giám khảo trao giải cao cho những bài thơ như vậy là đang “giết chết” nên thơ ca nước nhà.
Nhà thơ, Nhà Phê bình Lê Thiếu Nhơn cho rằng bài thơ Mẹ tôi chửi kẻ trộm ý tưởng “phúc đức tại mẫu” rất được. Người mẹ có tấm lòng rộng lớn thì người con sẽ gặp nhiều báo đáp may mắn. Tuy nhiên, viết quá vụng về, nên phơi bày sự ngây ngô. “Mẹ tôi chửi kẻ trộm” được chọn đăng trên báo, đã là một sự châm chước. Còn trao giải cho “Mẹ tôi chửi kẻ trộm” thì hơi xem thường độc giả và xem thường thi ca.
Trả lời báo Tuổi Trẻ TPHCM, ông Hữu Thỉnh – Chủ tịch Hội đồng chung khảo của giải thơ – vẫn kiên định rằng “Thơ của Tòng Văn Hân rất được”. Ông nói, bài thơ Mẹ tôi chửi kẻ trộm mà nhiều người mang ra “cười cợt”, thực ra rất thú vị ở sự nhân văn, độ lượng. Đây là bài hay nhất trong cuộc thi thơ này, một bài thơ rất độc đáo.
Về những ý kiến cho rằng chữ nghĩa bài thơ Mẹ tôi chửi kẻ trộm ngô nghê quá, ông Thỉnh nói cho rằng: Đó là giọng thơ của một người dân tộc sống ở miền núi, rất chân chất chứ không phải “kiểu mơn trớn chữ nghĩa” như các nhà thơ giỏi chữ Việt ở miền xuôi.
Nhà văn Khuất Quang Thụy – tổng biên tập báo Văn Nghệ, trưởng ban tổ chức giải thơ – nói ông ủng hộ và tôn trọng tất cả quyết định của hội đồng chung khảo. Và, ông khẳng định ban tổ chức “rất trong sáng”, còn văn chương thì người yêu người ghét, người này hài lòng người kia không là chuyện bình thường.
Riêng về làn sóng đua nhau giễu cợt bài thơ của dân cư mạng thì nhà thơ Trần Hoàng Nhân cho rằng: Cơ bản có hai điều làm nên trình độ “siêu độc giả”: Kiến văn và trực cảm nghệ thuật. Trực cảm nghệ thuật trời cho không học được và không phải ai cũng có. Kiến văn đương nhiên ai cũng học được chỉ có điều học cái gì và đọc cái gì (đọc sách “lởm” không có thầy giỏi hướng dẫn, không biết tự phản biện tẩu hỏa nhập ma, theo đường “tà đạo” là cái chắc). Nhìn vào chương trình học văn chương phổ thông, cách dạy và học thì đảm bảo học sinh không thể cảm thụ cái gọi là văn học hiện đại bắt đầu từ đầu thế kỷ XX. Thế nên kỳ lạ là nhiều ông bà học văn phổ thông xong đi học đại học ngành khác chả quan hệ gì đến văn vẻ, cũng chả đọc thêm gì, rồi ra đi làm việc khác kiếm cơm mà phán cứ như đúng rồi. Nói chung bàn về vấn đề gì đó thì nên học hành, có hiểu biết chút.
Qua những tranh luận gay gắt đang diễn ra, Nhà thơ Lê Thiếu Nhơn có cái nhìn lạc quan: Có khi, giữa phúc họa khôn lường, từ “Mẹ tôi chửi kẻ trộm” khiến dân tôi chửi giải thơ, báo Văn Nghệ có dịp cải tổ toàn diện để xứng đáng là địa chỉ văn chương uy tín bậc nhất của Việt Nam. Biết đâu, với báo Văn Nghệ, trong cái rủi lại có cái may!
PV Tổng Hợp
