Quy trình xét Giải Nobel Văn học hàng năm

424

Vào tháng 10 hàng năm, đối với những người tham gia đề cử cho giải Nobel Văn học, thì một năm sẽ bắt đầu và kết thúc vào tháng 10, Lễ công bố giải sẽ được tổ chức vào thứ Năm, lúc một giờ chiều, thời gian trao giải có thể thay đổi vào các ngày khác trong tuần. Tuy nhiên, thông thường Lễ trao giải sẽ diễn ra vào ngày thứ Năm đầu tiên của tháng 10, đôi khi là thứ Hai, và hiếm khi là vào thứ Ba.

Vào ngày trao giải, một nhóm lớn đại diện cho bên truyền thông sẽ tập trung tại Tòa nhà Sở giao dịch chứng khoán Stockholm (Börshuset) cũ ở Stockholm (Thụy Điển) để chờ cánh cửa của phòng Thư ký thường trực của Viện Thụy Điển được mở ra. Vào đúng một giờ chiều, Thư ký xuất hiện để công bố tên của người chiến thắng Giải thưởng. Trong khi sự chú ý của mọi người đang dồn hết lên người chiến thắng, thì “một khẩu súng” đã bắt đầu quá trình tìm kiếm mục tiêu, lia tới người sẽ giành giải chiến thắng của năm sau – mặc dù không một ai nghe thấy “tiếng súng”.

Kể từ thời điểm thông báo, những đề cử gửi đi cho giải thưởng Nobel năm sau sẽ được hợp pháp hóa bởi những người đủ điều kiện đề cử. Trong tháng 11, hàng nghìn bức thư được gửi từ khắp nơi trên thế giới tới một nhóm người được chọn để đề cử cho giải Nobel. Có bốn nhóm người được ủy quyền đề cử:

1. Thành viên của Viện Hàn lâm Thụy Điển và của các Viện, tổ chức và hiệp hội khác có chức năng tương đương trên khắp thế giới.

2. Giáo sư văn học và ngôn ngữ ở các trường Đại học và Cao đẳng.

3. Những người đã từng đoạt giải Nobel trước đây.

4. Chủ tịch các hội, tổ chức của các nhà văn, có đủ điều kiện và tư cách là đại diện cho việc sáng tác văn học và xuất bản tác phẩm văn học tại đất nước của họ.

Tháng 12, Ban tổ chức giải thưởng Nobel mời tất cả những người đoạt giải Nobel (ngoại trừ giải Nobel Hòa bình kể từ khi buổi lễ đó diễn ra ở Oslo) đến Stockholm để nhận Huy chương và bằng chứng nhận Giải thưởng từ tay của Đức vua Carl XVI Gustaf. Lễ trao giải và buổi tiệc chiêu đãi sẽ được tổ chức vào ngày 10 tháng 12, cũng chính là ngày kỷ niệm ngày mất của Alfred Nobel. Trong buổi lễ, những người đoạt giải Nobel văn học dự kiến sẽ có một bài phát biểu, còn được gọi là Diễn thuyết Nobel, tại Viện Thụy Điển. Nếu người đoạt giải không thể có mặt ở Stockholm, bài phát biểu có thể sẽ được thể hiện qua các hình thức, phương tiện khác – ví dụ bằng cách quay video. Người đoạt giải cũng sẽ được mời tham dự một số sự kiện khác, bao gồm một buổi tối đọc tác phẩm tại Nhà hát Kịch Hoàng gia.

Tháng 1. Để được xét tuyển, các đề cử phải được nộp và chuyển giao vào cuối tháng 1. Tất cả các đề cử gửi sau đó sẽ không được chấp nhận. Nhiệm vụ phân loại các đề cử được giao cho một quan chức tại Viện Thụy Điển, gọi là Quản lý Văn học. Quản trị viên sẽ tập hợp một Danh sách dài tất cả các đề cử hợp lệ của năm hiện tại và chuyển nó cho Ủy ban Nobel của Viện Hàn lâm Thụy Điển. Ủy ban bao gồm một số ít thành viên được trao trách nhiệm đặc biệt về giải Nobel. Các thành viên hiện tại của Ủy ban là Anders Olsson (Chủ tịch), Ellen Mattson, Jesper Svenbro, Anne Swärd và Per Wästberg. Thư ký thường trực, Mats Malm, có nhiệm vụ là người đồng lựa chọn. Bên cạnh việc chuẩn bị cho các nhiệm vụ như đọc và đánh giá cực kỳ toàn diện, điều quan trọng là các thành viên Ủy ban phải sẵn sàng và tiếp thu, thảo luận ý kiến của nhau. Do đó, họ đã lên lịch cho một số cuộc họp vào mùa xuân, sẽ bổ sung thêm nếu có nhu cầu cần thiết. Từ tháng 2 đến tháng 3, Ủy ban Nobel sẽ xem xét kỹ lưỡng về Danh sách dài các đề cử, đôi khi sẽ thêm những cái tên có giá trị vào trong danh sách. Tổng cộng, Danh sách dài thường bao gồm khoảng 200 cái tên. Sau đó, Ủy ban xem xét cẩn thận với mục đích giảm một số lượng tác giả trong danh sách xuống để có thể nghiên cứu chuyên sâu hơn những tác giả còn lại. Trong việc này, đội ngũ nhân viên làm trong thư viện sẽ giúp Ủy ban thực hiện. Ngoài việc tìm nguồn cung ứng tài liệu, việc trợ giúp của họ có thể bao gồm cả việc yêu cầu các bản dịch hoặc đánh giá về các chuyên môn khác nhau.

Vào tháng 4, Danh sách các đề cử sẽ được hoàn thiện. Thường sẽ còn lại 20 đến 25 cái tên, hiện đã được Ủy ban Nobel giao nộp cho bên còn lại của Viện Hàn lâm. Sau khi ghi nhận các đánh giá của họ, bước tiếp theo của Ủy ban sẽ là chuẩn bị một Danh sách ngắn, thường gồm có 5 cái tên. Ở giai đoạn này, các Viện sĩ và nhân viên của Viện chuyển sang chế độ tối mật. Các thành viên của Viện phải được cấp quyền truy cập vào càng nhiều tác phẩm của các tác giả có liên quan càng tốt, trong khi phải đảm bảo rằng các tác phẩm được nghiên cứu sẽ không gây ra bất kỳ sự chú ý nào, kể cả là sự chú ý của một con ruồi.

Tháng 5 tới tháng 8, đặc biệt trong tháng 5, Danh sách rút gọn phải được hoàn thiện và trình bày cho toàn thể Viện. Tất cả các thành viên bắt buộc phải đọc các tác phẩm của các tác giả có liên quan trong suốt mùa hè. Mỗi thành viên của Ủy ban Nobel phải mở một tài khoản mở rộng để đưa ra các đánh giá về các tác giả được liệt kê trong Danh sách ngắn và nêu ra những trường hợp cho người mà họ cho rằng nên là người chiến thắng giải thưởng của năm. Các tài khoản này sẽ được chia sẻ với các thành viên khác khi Viên tiếp tục triệu tập họp vào tháng 9. Quy tắc bảo mật các tài khoản này sẽ là 50 năm.

Các buổi triệu tập đầu tiên của mùa thu thường vào thứ Năm đầu tiên sau ngày 15 tháng 9. Để quyết định được hoàn thiện, ít nhất phải tổ chức được ba lần triệu tập. Vì vậy, vẫn chưa có quyết định cụ thể trùng vào Tuần lễ Nobel khi các Giải Nobel khác được công bố. Điều này đôi khi được xem là sự bất đồng muộn màng và trong mọi trường hợp, nó còn tạo ra một kịch bản cuốn hút hơn. Đối với việc lựa chọn Người chiến thắng Giải thưởng Nobel văn học, ứng cử viên phải nhận được hơn một nửa số phiếu bầu. Khi quyết định cuối cùng được đưa ra, toàn bộ Viện sẽ hỗ trợ, với Thư ký thường trực làm người phát ngôn. Và tất cả những gì phải làm là chờ đợi cho tới khi chiếc đồng hồ treo tường cũ kỹ trong phòng Thư ký một lần nữa điểm đúng một giờ chiều. Và cánh cửa mở ra…

Theo Jy Khanh/Vanvn