Nguyễn Thị Thu Thủy
(Vanchuongphuongnam.vn) – Một tuyển tập từ thành phố bên bờ sông Hàn với sự góp mặt của hơn một trăm tiếng thơ đến từ mọi miền đất nước và hải ngoại, vừa ra mắt đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà phê bình và bạn đọc. Gần 30 bài cảm nhận trên các báo và tạp chí của các cây bút tên tuổi như Phạm Xuân Nguyên, Nguyễn Thụy Kha, Nguyễn Hữu Quý, Văn Công Hùng, Từ Kế Tường, Dương Kỳ Anh, Ngô Đức Hành, Võ Quê… đã góp phần minh định sức lan tỏa của tuyển thơ “Biển bắt đầu từ sóng”, NXB Đà Nẵng, 2020, do nhà thơ Nguyễn Ngọc Hạnh tuyển chọn và giới thiệu.
“Người sáng tác là nhà văn và người tạo nên số phận cho tác phẩm là độc giả” (M. Gorki). Đọc nhận định này của nhà văn Nga, tôi liên tưởng đến tuyển tập “Biển bắt đầu từ sóng” từ thành phố bên bờ sông Hàn với sự góp mặt của hơn một trăm tiếng thơ đến từ mọi miền đất nước, vừa ra mắt đầu tháng 5/2020, đã thu hút sự chú ý của nhiều nhà phê bình và bạn đọc. Hàng loạt bài cảm nhận từ các cây bút tên tuổi: Phạm Xuân Nguyên, Nguyễn Thụy Kha, Nguyễn Hữu Quý,Văn Công Hùng, Từ Kế Tường, Dương Kì Anh, Ngô Đức Hành, Võ Quê… đã góp phần chứng tỏ sức lan tỏa của tuyển thơ và phần nào khẳng định vị trí của thơ ca đích thực trong bộn bề cuộc sống hôm nay.
Giữa lúc thơ ca đang lạm phát, người người làm thơ, số lượng thơ xuất bản hàng năm ào ạt. Nhiều câu lạc bộ, tập thể in thơ tràn lan, nhiều cá nhân có lạc thú ra thơ để tặng bạn bè, người thân mà không hề chọn lọc. Thậm chí, nhiều người có suy nghĩ: sách càng nặng tay càng có chất lượng… Với xu thế như vậy, chất lượng thơ trôi nổi, số phận thơ sẽ rẻ mạt, và tương lai của thơ sẽ đi đâu về đâu? Câu hỏi đó sẽ mãi là nỗi trăn trở khôn nguôi của những nhà thơ “thứ thiệt”, đang ngày đêm miệt mài cày xới trên cánh đồng chữ để cho đời những quả ngọt hương thơm. Tuyển tập “Biển bắt đầu từ sóng” ra đời trong hoàn cảnh đặc biệt ấy nhưng nhanh chóng được dư luận quan tâm. Thế điều gì để một tập sách dày trên 500 trang, tập hợp trên một trăm cây bút thơ ở mọi miền đất nước, thậm chí ở nước ngoài lại lôi cuốn sự chú ý?
Cái lạ đầu tiên ở “Biển bắt đầu từ sóng”, một tuyển tập thơ rất đặc trưng xuất phát từ một “người giữ vườn” trên trang thơ Đà Nẵng cuối tuần; một trang báo địa phương nhưng lại là một sân chơi trí tuệ, hội tụ nhiều tác phẩm thơ có chất lượng, tiêu biểu của các nhà thơ khắp nơi, nhằm giới thiệu với bạn đọc yêu thơ xa gần. “Sân thơ” bên sông Hàn xuất hiện đã nhiều năm và có sức thu hút bởi trang thơ chiếm hẳn nửa diện tích ở mục Văn hóa-nghệ thuật của tờ báo, ra đều đặn vào cuối tuần, trình bày trang trọng, có ảnh chân dung tác giả và lời sapo tinh mà chất, dẫn dụ lối rẽ vào thi ca cho độc giả.
Điều thứ hai, tôi muốn nói đến việc chọn lựa thơ để đưa vào tuyển tập cũng lạ thường. Bởi người tuyển lựa công bằng, khách quan không vì quan hệ, quen biết, địa vị của người làm thơ mà chọn lọc đưa vào tập sách. Đây là cuộc hội ngộ tình cờ của những cây bút quen thuộc và không quen, nổi tiếng và chưa hề thành danh, từng trải hay còn trẻ tuổi nhưng tác phẩm là của chính họ, với “dấu vân tay”(CLV) của những con người luôn miệt mài và đắm đuối với thi ca. Đưa lên trang báo, người giới thiệu đã phải cân nhắc, chọn lựa kĩ càng; đưa vào tuyển tập càng phải chú ý đến chất lượng tác phẩm nhiều hơn. Nói như nhà thơ Nguyễn Hữu Quý ở lời dẫn nhập đầu tập sách: “khả năng thẩm thấu của người biên soạn với tình yêu thơ như là sợi chỉ xanh xuyên suốt, là một minh chứng cho tình yêu đẹp đẽ, hữu ích với thi ca”.
Bước chân vào khu vườn thi ca, có hơn một trăm chủng loại hoa đang rực rỡ khoe sắc, ta ngỡ ngàng bởi nét độc, lạ. Dù rằng, thơ trong tuyển “Biển bắt đầu từ sóng” chưa chắc hay, nhưng đây là những thi phẩm xuất phát từ những rung ngân của cảm xúc, chân thực đến thành thật, không màu mè, kiểu cách, không làm dáng, không phô trương, giả dối. Xuất phát từ một trang thơ khu vực nhưng cả tập sách không hề có thơ phong trào, thiên về ngợi ca, cổ súy. Thế nhưng, lần giở từng trang sách, bóng dáng của một Đà Nẵng trẻ trung và rất thơ vẫn hiện diện đâu đây, quyến dụ những ước ao, khát vọng.
Mỗi trang thơ trong tập sách là một trang đời, chất chứa những tâm sự riêng biệt về cuộc sống, quê hương, gia đình, về tình yêu, phận người… Nhiều thể loại thơ phong phú, cách tân về hình thức, thi pháp, đa dạng về giọng điệu. Nếu chịu khó tìm hiểu, người đọc sẽ thú vị cùng không ít những câu thơ mà ở đó họ bắt gặp tâm trạng khó lí giải của chính mình…
Dĩ nhiên tuyển tập vẫn chưa bao quát hết tầm kích thơ ca hiện thời bởi vẫn còn thiếu vắng nhiều cây bút tên tuổi; việc tuyển chọn còn mang tính chủ quan nên vẫn sót lại vài ý thơ mờ nhạt. Nhưng, không thể phủ nhận sự quan tâm nồng nhiệt của độc giả đối với tuyển tập dài hơi này. Bởi thơ phải ra thơ, không hò vè, khuôn sáo và điều cốt lõi thơ ca phải đi từ trái tim thì mới đến được với trái tim người đọc.
Vẫn biết rằng, để có thơ hay mỗi nhà thơ phải là người “luyện quặng”, thơ càng hay lại càng hiếm, như ngôi sao xanh khuất lấp giữa bầu trời ngàn sao. Việc chọn thơ phải thật sự là thơ để giới thiệu, lại càng khó trăm bề, tựa như đi làm dâu trăm họ vậy. Đọc “Biển bắt đầu từ sóng”, bạn và tôi sẽ có những kiến giải riêng, song chúng ta có quyền đặt niềm tin vào tương lai, thơ ca và nhất là thơ hay luôn có vị trí xứng đáng trong trái tim độc giả. Bởi: Không có rượu cất lên từ nước lã – Chẳng có thứ thơ nào từ trống rỗng nhà thơ (Vương Trọng).
Tháng 8.2020
N.T.T.T
