Tuy Hòa
(Vanchuongphuongnam.vn) – Lý Tiểu Long (27/11/1940 – 20/7/1973) là một ngôi sao điện ảnh và võ thuật lừng danh thế giới. Cuộc đời ngắn ngủi 33 năm của Lý Tiểu Long được kéo dài bởi rất nhiều câu chuyện nửa hư nửa thật. Để giải mã huyền thoại Lý Tiểu Long, nhà văn Mỹ – Mathew Polly đã bỏ nhiều năm nghiên cứu và hoàn thành cuốn sách “Một cuộc đời phi thường”. Ấn bản tiếng Việt của tác phẩm này dày hơn 800 trang vừa được Nhà xuất bản Văn hóa Văn nghệ và Saigon Book phát hành.
Cuốn sách “Lý Tiểu Long – Một cuộc đời phi thường”
Lý Tiểu Long được xem là một biểu tượng của văn hóa Hồng Kông. Không thể nói khác hơn, chính Lý Tiểu Long với cái tên quốc tế là Bruce Lee đã khiến thị trường giải trí quốc tế chú ý đến phim trường Hồng Kông. Và, chính những vai diễn của Lý Tiểu Long đã kết nối nghệ thuật thứ bảy phương Đông và phương Tây một cách ngoạn mục. Bây giờ, khi điện ảnh Hồng Kông đã mất đi vị trí dẫn đầu châu Á trước sự trỗi dậy của Hàn Quốc và nhiều nước trong khu vực, thì người dân Hồng Kông vẫn lấy hình ảnh Lý Tiểu Long làm niềm tự hào bất biến.
Tượng đài Lý Tiểu Long hiện nay vẫn là nơi được nhiều du khách ghé đến chụp ảnh nhất, khi đặt chân đến Hồng Kông. Tại xứ cảng thơm, vào mùa thu năm 1973, đã chứng kiến dòng khán giả hâm mộ lên đến 15 ngàn người vây quanh khu vực có thi hài Lý Tiểu Long được đặt trong quan tài bằng đồng trị giá 40 ngàn USD, để tiễn biệt nhân vật mà họ yêu mến. Đó là đám tang lớn nhất trong lịch sử Hồng Kông. “Đó là thời khắc khủng khiếp”, báo chí Hồng Kong lúc ấy đã viết như vậy. Thế nhưng, người Hồng Kong không thể giữ lại Lý Tiểu Long như một báu vật.
Ngày 26/7/1973, thi hài Lý Tiểu Long đã được vợ con ông đưa về Mỹ, và an táng tại Seattle. Một chi tiết đáng chú ý, là vé máy bay Hồng Kông – Mỹ vốn được hãng phim Warner Bros mua sẵn để mời Lý Tiểu Long sang tham dự một cuộc giao lưu, không ngờ lại được dùng để đưa ông về chốn an nghỉ cuối cùng. Lý Tiểu Long đột ngột qua đời tại căn hộ ở tầng hai số 67 đường Beacon Hill với rất nhiều nghi vấn khác nhau. Trước những thêu dệt lan rộng, Linda Emery – người vợ nhỏ hơn Lý Tiểu Long 5 tuổi, đã lên tiếng: “Bản thân tôi không quy kết trách nhiệm cho bất kỳ ai trong cái chết của anh ấy. Định mệnh đã an bài. Điều quan trọng duy nhất giờ đây là Bruce Lee đã ra đi và sẽ không bao giờ trở lại”. Còn hãng phim mà Lý Tiểu Long đang cộng tác, cũng van nài thống thiết: “Một ngôi sao vĩ đại vừa tắt. Hãy để Bruce Lee ra đi như một anh hùng. Các đồn đoán chắc chắn sẽ làm hỏng hình ảnh của anh ấy và làm tan vỡ trái tim những người hâm mộ!”.
Lý Tiểu Long cùng vợ và con trai đầu lòng, năm 1965
Lý Tiểu Long được sinh ra tại New York, khi gánh hát của cha ông – nghệ sĩ Lý Hải Tuyền lưu diễn qua đây. Môi trường nghệ thuật được hun đúc từ thuở lọt lòng đã đưa Lý Tiểu Long lên màn ảnh từ khi… 2 tháng tuổi trong bộ phim “Cô bé Cầu Cổng Vàng”. Những bộ phim tiếp theo như “Xi Shi trong một giấc mơ” và “Tiểu thư họ Phan”. Con trai của nghệ sĩ Lý Hải Tuyền lần lượt lấy nghệ danh là Tiểu Lý Hải Tuyền và Tân Lý Hải Tuyền. Đến bộ phim “Khởi đầu của nhân loại” sản xuất năm 1951 thì nghệ danh Lý Tiểu Long mới xuất hiện. Thử sức với thể loại phim hài và phim tình cảm, Lý Tiểu Long vẫn chỉ là một diễn viên mờ nhạt. Mãi đến năm 1971, bộ phim võ thuật “Đường Sơn đại huynh” được quay tại Thái Lan, mới thực sự tạo dựng được tên tuổi Lý Tiểu Long.
Khởi điểm của Lý Tiểu Long thử sức với thể loại phim võ thuật vô cùng đơn giản: Lý Tiểu Long đang cần tiền để lo cho cuộc sống của hai đứa con nhỏ Brandon 6 tuổi và Shannon 2 tuổi. Lý Tiểu Long đã vét sạch túi cũng chỉ có 50 USD để đưa lại cho vợ, trước khi bay đến trường quay “Đường Sơn đại huynh” được dàn dựng ở ngôi làng Pak Chong hẻo lánh. Không chỉ được trả thù lao 7.500 USD, bộ phim “Đường Sơn đại huynh” còn tạo ra một bước ngoặc trong sự nghiệp của Lý Tiểu Long. Người vợ của ông – Linda Emery nhớ lại khoảnh khắc mình cùng chồng đi xem buổi công chiếu “Đường Sơn đại huynh” đầu tiên: “Đêm hôm đó, mọi giấc mơ của Bruce Lee đã thành hiện thực, khi khán giả đứng dậy cùng những tràng pháo tay hoan hô nhiệt liệt. Chỉ chưa đầy hai giờ đồng hồ trên màn bạc, Bruce Lee vụt trở thành ngôi sao sáng chói”.
Từ bệ phóng “Đường Sơn đại huynh”, Lý Tiểu Long tiếp tục đóng vai chính trong bộ phim “Tinh võ môn”. Chỉ cần 13 ngày công chiếu, bộ phim “Tinh võ môn” thu được 4,3 triệu USD từ các rạp chiếu bóng của Hồng Kông. “Tinh võ môn” là bộ phim duy nhất mà Lý Tiểu Long hôn bạn diễn nữ (Miêu Khả Tú) trên màn ảnh. Nhà văn Mỹ – Mathew Polly nhận định về “Tinh võ môn” và Lý Tiểu Long: “Bộ phim đã trình làng vài yếu tố sau này đã trở nên gần gũi với hình ảnh Lý Tiểu Long. Đó là lần đầu tiên anh múa côn nhị khúc trên phim, vũ khí mà báo chí nhắc đến như “cặp gậy hát bài ca Thần Chết của Bruce Lee”. Đây cũng là lần đầu tiên anh thể hiện tiếng rít như mèo hoang mỗi khi tung đòn tấn công đối thủ… Và anh hoàn thiện kỹ thuật chiến đấu trên màn bạc: một loạt chuỗi cước pháp tầm cao được ngắt từng quãng tạo nên sự căng thẳng kịch tính tột cùng”.
Năm 1972, Lý Tiểu Long tự làm đạo diễn cho bộ phim “Mãnh long quá giang” cũng đạt doanh thu kỷ lục. Năm 1973, những nhà làm phim Hollywood đã phải thừa nhận sức ảnh hưởng của Lý Tiểu Long để ký hợp đồng làm bộ phim “Long tranh hổ đấu”. Và chỉ với 4 bộ phim võ thuật, Lý Tiểu Long đã trở thành bất tử.
Ngày nay, không ít người vẫn thắc mắc, những màn đánh đấm của Lý Tiểu Long trên phim có lẽ nào đã được cường điệu hóa? Ngoài đời, Lý Tiểu Long có giỏi võ như vậy không? Thời diễn viên Lý Tiểu Long phô trương võ thuật, kỹ xảo điện ảnh vẫn còn rất sơ khai. Cho nên, có thể khẳng định Lý Tiểu Long rất giỏi võ thuật. Lúc trẻ, Lý Tiểu Long từng theo danh sư Diệp Vấn để thọ giáo Vịnh Xuân Quyền. Ngày 9/7/1967, Lý Tiểu Long tự lập ra một hệ phái võ thuật, đặt tên là Triệt Quyền Đạo. Khi truyền nghề cho môn sinh, Lý Tiểu Long giải thích: “Ta có ba cơ hội để đánh kẻ địch: trước khi hắn tấn công, trong khi hắn tấn công và sau khi hắn tấn công. Triệt Quyền Đạo có nghĩa là ta chặn đứng hắn ngay trước khi bị hắn tấn công, triệt tiêu các động tác, suy nghĩ và cả động cơ của đối phương”. Giá trị của Triệt Quyền Đạo do Lý Tiểu Long thể hiện, được một môn sinh người Mỹ là Jesse Glover miêu tả: “Điều khiến anh ấy cực kỳ lợi hại là anh ấy có thể đoán trước đòn đánh, ngay cả khi nó chưa kịp xảy ra. Rất nhiều khái niệm tiến bộ của anh ấy được xây dựng trên sự nhận diện phản ứng đối thủ”. Tuy nhiên, Triệt Quyền Đạo chỉ đắc dụng với khả năng thiên bẩm của Lý Tiểu Long mà thôi. Trước viễn cảnh ít người lĩnh hội được hệ thống võ thuật mà mình vun đắp, Lý Tiểu Long nhấn mạnh: “Triệt Quyền Đạo chỉ đơn thuần là một cái tên để gọi, một con thuyền để chở ta qua sông. Và khi đã qua bờ bên kia, ta sẽ vứt con thuyền đi, chứ không vác nó trên lưng suốt đời!”. Dù cho Triệt Quyền Đạo là “môn phái phi môn phái”, thì trên bia mộ của Lý Tiểu Long đến hôm nay vẫn ghi một câu uy nghiêm: “Người sáng lập Triệt Quyền Đạo”.
Nếu còn sống, bây giờ Lý Tiểu Long cũng đã là một ông lão bước vào tuổi 80. Thế nhưng, cuộc đời của Lý Tiểu Long đã khép lại từ 46 năm trước. Và huyền thoại Lý Tiểu Long vẫn tiếp tục được kể cho nhiều thế hệ sau, như lời thổ lộ từ người vợ của ông- Linda Emery: “Bruce Lee tin rằng mỗi cá thể chúng ta đại diện cho toàn nhân loại, dù cho ta sống ở phương Đông hay bất cứ nơi nào. Bruce Lee cho rằng con người luôn vật lộn để đi tìm kiếm cuộc sống tốt đẹp bên ngoài mà quên mất điều bấy lâu họ tìm kiếm nằm chính bên trong mỗi người”.
T.H
