Mai Anh
(Vanchuongphuongnam.vn) – Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp qua đời sau thời gian chống chọi với bệnh đột quỵ, để lại nhiều xót thương cho những người từng biết đến và ngưỡng mộ những tác phẩm của ông.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp.
Theo tin từ anh Nguyễn Phan Khoa – con trai nhà văn Nguyễn Huy Thiệp – Nguyễn Huy Thiệp vừa qua đời lúc 16h45 hôm nay, ngày 20/3 tại nhà riêng. Ông hưởng thọ 72 tuổi.
Con trai của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp cho biết đến trưa nay nhà văn vẫn ăn uống được, nhưng chiều nay thì nhà văn từ từ ra đi trong nhẹ nhàng, bên đông đủ con cháu.
Ông mắc bệnh hồi tháng 3 năm ngoái, từ đó chỉ nằm trên giường hoặc ngồi dựa, mọi sinh hoạt phụ thuộc vào vợ, con. Những lúc khỏe, ông có thể chống gậy đi một đoạn ngắn. Trên giường bệnh, ông vẫn viết thơ, vẽ tranh cho khuây khỏa, lạc quan sẽ sớm hồi phục. Thế nhưng từ khi vợ qua đời cuối năm ngoái, sức khỏe, tinh thần ông sa sút. Ông có hai con trai, con cả Phan Bách là họa sĩ, con út – Phan Khoa – từng là nguyên mẫu để ông sáng tác tiểu thuyết Tuổi 20 yêu dấu.
Hội Nhà văn Việt Nam sẽ đứng ra cùng gia đình tổ chức tang lễ cho nhà văn Nguyễn Huy Thiệp, dự kiến tại Nhà tang lễ quốc gia.
Vậy là tên tuổi đáng chú ý nhất văn đàn Việt Nam trong vài chục năm qua đã ra đi mãi mãi.
Nhà thơ Trần Đăng Khoa nói buồn khi nền văn học nước nhà mất đi một cây đại thụ. Theo ông, thời kỳ 1985-1996, ở mảng truyện ngắn, không ai viết hay hơn Nguyễn Huy Thiệp. Giọng văn của ông có chất riêng, ngắn gọn, sắc nét, không dông dài. “Điều mừng là cuối đời ông có tên trong danh sách xét tặng giải thưởng Nhà nước. Đó là ghi nhận xứng đáng cho tài năng của ông”, nhà thơ Trần Đăng Khoa nói.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp sinh ngày 20/4/1950 ở Thái Nguyên, nhưng quê gốc ở Thanh Trì – Hà Nội. Ông là tên tuổi lừng lẫy trên văn đàn Việt Nam cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI.
Trong sự nghiệp 50 năm với hơn 50 truyện ngắn, Tướng về hưu là một trong những tác phẩm đỉnh cao của Nguyễn Huy Thiệp. Ông sáng tác truyện năm 36 tuổi, lần đầu in trên tuần báo Văn Nghệ số ngày 20/6/1987 của Hội Nhà văn Việt Nam. Nhà phê bình Vương Trí Nhàn từng đánh giá: “Bằng lối kể thâm trầm của một kẻ vừa trải đời, vừa chán đời và không còn những hy vọng dễ dãi vào đời, trong Tướng về hưu, tác giả vẽ ra một khung cảnh ở đó, nếp sống thực dụng lan tràn, trở thành một thói quen; con người lì lợm lâu ngày đến mức mất hết cảm giác về sự lì lợm của chính mình…”. Tác phẩm được đạo diễn Nguyễn Khắc Lợi dựng thành phim, ra mắt năm 1988.
Cốt lõi của văn chương ông là đạo – không đơn thuần là đạo đức, mà là lẽ sống, nghĩa lý lớn ở đời – được thể hiện dưới lớp vỏ ngôn từ “phũ”. Ông viết về đời sống một cách thẳng thắn, trần trụi nhưng ở đó chứa đựng trăn trở với đạo làm người. Nhà văn Nguyễn Quang Thiều từng nhận xét Nguyễn Huy Thiệp dám ác khẩu để nói ra sự thật. “Văn học không phải để con người ta cảm thấy sung sướng, tự mãn mà phải biết cảm thấy xấu hổ. Để nói ra những gì đau đớn, Nguyễn Huy Thiệp đã phải rất đau”, Nguyễn Quang Thiều phát biểu tại một hội thảo năm 2016. Còn nhà văn Nguyễn Huy Thiệp nói: “Cao hơn chữ ‘phũ’ phải là chữ ‘chân’. Phải chân thực”.
Ông quan niệm về nghề viết: “Viết lách là thứ nghề lao động bằng sự cô đơn của mình nên không hề đơn giản. Nghề khó, khổ và tôi vẫn gọi là thất nghiệp. Ngoài ra, viết văn cũng phải nhờ trời cho trong trạng thái mê mê tỉnh tỉnh, cũng như là trong tình yêu, thì mới có thể viết được”.
Nhà văn Nguyễn Huy Thiệp từng nhận huân chương Văn học Nghệ thuật Pháp (2007), giải thưởng Premio Nonino (Italy, 2008). Một số tác phẩm nổi bật của ông gồm truyện ngắn Tướng về hưu, chuyển thể thành phim điện ảnh cùng tên năm 1988, Những ngọn gió Hua Tát (tập truyện ngắn và kịch, 1989), Tiểu Long Nữ (tiểu thuyết, 1996), Tuổi 20 yêu dấu (tiểu thuyết, xuất bản ở Pháp năm 2002)…
Tháng 3/2021, nhà văn Nguyễn Huy Thiệp có tên trong danh sách đề nghị xét tặng Giải thưởng Nhà nước về Văn học, Nghệ thuật với hai truyện ngắn Tướng về hưu và Những ngọn gió Hua Tát.
M.A (T/h)
