Thật khó có thể đoán được tuổi của nhạc sĩ, Nghệ sĩ ưu tú (NSƯT) Thế Hiển, bởi ông lúc nào cũng tươi cười, niềm nở, tràn đầy năng lượng với âm nhạc và cuộc đời.
Nhạc sĩ Thế Hiển nhận giải trong cuộc vận động sáng tác, dàn dựng và phổ biến các tác phẩm văn hóa – nghệ thuật đề tài phòng chống dịch Covid-19 năm 2021.
Trên sân khấu, ông để lại ấn tượng với lối biểu diễn “máu lửa”, sôi động, còn những sáng tác của ông được đánh giá là mang âm hưởng dân ca dễ đi vào lòng người.
Nghệ sĩ không có tuổi
Những lần nhạc sĩ Thế Hiển ra Hà Nội, tôi chỉ gặp chớp nhoáng nên cũng không kịp trò chuyện nhiều. Nhưng thông qua mạng xã hội, tôi đã có cơ hội được trò chuyện cùng ông, được đọc những dòng chia sẻ của ông về vấn đề chuyên môn cũng như chuyện gia đình.
Và lúc nào cũng vậy, người nhạc sĩ gốc Thành Nam luôn tươi cười, vui vẻ, nhiệt tình với “cánh” nhà báo. Có những hôm khuya hoặc đang đi công tác nhưng khi có việc gọi cho ông, ông vẫn bắt máy và cố gắng trả lời để chúng tôi hài lòng nhất. Hay cũng có hôm không tiện nghe điện thoại thì ông nói nhắn câu hỏi để trả lời.
Là người nghệ sĩ, ông hiểu hơn ai hết trách nhiệm của mình với xã hội. Chính vì vậy, trong đợt dịch Covid-19 vừa qua, sống ở phương Nam, ông đã sáng tác nhiều ca khúc để cổ vũ, động viên mọi người mà tiêu biểu là “Việt Nam tiến lên”, “Thành phố hôm nay”… Trong đó, “Thành phố hôm nay” mang yếu tố tích cực của một thành phố lạc quan, vươn lên mạnh mẽ sau “giông bão”.
Đó cũng là ca khúc mang đến cho ông giải Khuyến khích trong Cuộc vận động sáng tác, dàn dựng và phổ biến các tác phẩm văn học, nghệ thuật đề tài phòng chống dịch bệnh Covid-19 năm 2021 do Sở Văn hóa và Thể thao TPHCM tổ chức mới đây.
Hơn 40 năm đến với ca hát, sáng tác âm nhạc, ông luôn coi đó là công việc không có tuổi nghỉ hưu. Cuối năm 2021, ông cùng 14 nhạc sĩ của Hội Âm nhạc TPHCM đến TP Thủ Đức tham quan theo lời mời của lãnh đạo thành phố để sáng tác ca khúc nhân kỷ niệm một năm thành lập (31/12/2020 – 31/12/2021).
Chuyến đi giúp ông được tận mắt chứng kiến một mô hình thành phố đặc biệt, thành phố trong thành phố, một thành phố thông minh, năng động và hiện đại. Cảm xúc ấy được ông truyền tải trong ca khúc “Thành phố Thủ Đức – Rạng ngời tương lai” như một món quà ngọt ngào dành tặng Đảng bộ, chính quyền và nhân dân nơi đây.
Những ngày này, nhạc sĩ Thế Hiển đang đón niềm vui lớn khi có tên trong danh sách được đề nghị xét tặng danh hiệu cao quý Nghệ sĩ Nhân dân. Với ông, đó vừa là vinh dự vừa là trách nhiệm lớn lao. Ông quan niệm, đã là nghệ sĩ thì phải cống hiến, cống hiến không ngừng nghỉ.
Các sáng tác và công việc biểu diễn phải hướng đến cộng đồng nhiều hơn. Và điều quan trọng là phải giữ được tình cảm của công chúng dành cho mình. Như trong chương trình đêm Giao thừa Tết Nhâm Dần, khán giả truyền hình vẫn thấy ông biểu diễn bài hát “Nguyện theo bước chân Người” do chính ông sáng tác.
Ca từ giàu ý nghĩa cùng với giọng hát truyền cảm, hào hùng của ông đã khắc họa lên con đường mà Bác Hồ đã đi và thế hệ hôm nay nguyện theo con đường mà Người đã chỉ ra: “Là ánh sáng soi đường thoát qua bao lầm than/ Là chân lý rạng ngời dẫu muôn ngàn sóng gió/ Người dâng hiến trọn đời cho Tổ quốc, cho nhân dân/ Niềm mong ước của Người cho độc lập, cho tự do…”.
Nhạc sĩ Thế Hiển biểu diễn “máu lửa” trong một chương trình âm nhạc.
Hướng đến “cái chúng ta”
Nhạc sĩ Thế Hiển đến với ca hát từ rất sớm, năm 11 tuổi đãnhạcchơi thành thạo đàn guitar và thường xuất hiện trên sân khấu. Năm 1976, Thế Hiển theo học chương trình trung cấp thanh nhạc ở Đoàn Nghệ thuật Ca múa nhạc Bông Sen và được đào tạo bởi những nghệ sĩ lừng danh lúc bấy giờ, như: Nghệ sĩ Nhân dân Quốc Hương và các Nghệ sĩ Ưu tú Thanh Trì, Mỹ An, Quốc Trụ…
Đặc biệt, phong cách biểu diễn “máu lửa” được ông học từ thầy Quốc Hương. Trong tâm trí, ông còn nhớ mình cùng 4 thành viên trong đoàn do thầy Quốc Hương dẫn đầu vào tận rừng sâu núi thẳm hát phục vụ thanh niên xung phong trong điều kiện hết sức khó khăn, ngặt nghèo của đất nước sau ngày giải phóng chưa lâu.
Thế Hiển là một trong số không nhiều nghệ sĩ vừa có khả năng biểu diễn, vừa có khả năng sáng tác mà lĩnh vực nào cũng đem đến những thành công. Năm 1976, khi tham gia Câu lạc bộ Ca sĩ trẻ ở Nhà văn hóa Thanh niên TPHCM, song song với đó còn có Câu lạc bộ Sáng tác trẻ với sự góp mặt của các nhạc sĩ đàn anh, như: Nguyễn Ngọc Thiện, Từ Huy, Vũ Hoàng, Phạm Đăng Khương, Trương Ngọc Ánh… nên Thế Hiển đăng ký tham gia.
Hai câu lạc bộ sinh hoạt vào Chủ nhật hằng tuần và chàng ca sĩ trẻ thường được chọn để hát những ca khúc mới của các nhạc sĩ.
Trong quá trình trao đổi với họ, Thế Hiển vẫn thường tham gia góp ý kiến để bài hát được phù hợp với giọng hát của mình hơn, hay hơn. Thấy vậy, các nhạc sĩ khuyên: “Thế Hiển hiểu về âm nhạc thế sao không sáng tác đi”.
Tuổi trẻ vốn nhiều ước mơ, hoài bão nên khi được khuyến khích, động viên, Thế Hiển đã mạnh dạn viết bài hát đầu tay “Khi bong bóng bay” năm 1982. Bài hát này được ông đem đi biểu diễn ở nhiều nơi nhưng phải đến ca khúc thứ hai – “Hát về anh” – Thế Hiển mới nổi lên như một nhạc sĩ tài năng.
Thực ra bài hát này xuất phát từ lời hối thúc của ông Võ Văn Kiệt. Năm 1983, sau chuyến biểu diễn dài 4 tháng ở Liên Xô, Cuba và Đức, Thế Hiển cùng 14 thành viên của Đoàn Nghệ thuật Ca múa nhạc Bông Sen trở về nước, ông được Chủ nhiệm Ủy ban Kế hoạch Nhà nước Võ Văn Kiệt khi ấy mời vào gặp mặt.
Khi nghe Thế Hiển hát ca khúc “Khi bong bóng bay”, ông Võ Văn Kiệt khen hát hay, sáng tác được nhưng thực tình trong lòng ông còn nhiều băn khoăn. Ông gợi ý sắp tới sẽ cử đoàn đi phục vụ bộ đội trên tuyến biên giới phía Bắc và căn dặn: “Chiến tranh biên giới còn đang rất căng thẳng, các đồng chí hãy gạt đi cái tôi cá nhân để sáng tác về cái chúng ta”.
Khắc ghi lời của đồng chí Võ Văn Kiệt nên khi đến phục vụ bộ đội 10 ngày ở Đặc khu Quảng Ninh (cách Mông Dương 18km), chàng ca sĩ trẻ Thế Hiển xúc động khi thấy sự hy sinh quá đỗi lớn lao của các chiến sĩ chỉ khoảng tuổi mình, thậm chí còn ít hơn, vậy là giai điệu: “Một ba lô, cây súng trên vai/ Người chiến sĩ quen với gian lao/ Ngày dài đêm thâu vẫn có những người lính trẻ/ Nặng tình quê hương canh giữ trên miền đất mẹ…” cứ thế tuôn chảy.
Thực tế, thời điểm đó ông mới chỉ viết được đoạn một, còn khi quay về TPHCM, được chứng kiến không khí nhân dân đón xuân trong niềm hân hoan đã thôi thúc ông viết đoạn hai: “Cho em thơ ngủ ngon và vui bước sớm hôm đến trường/ Cho yên vui mùa xuân đôi lứa còn hẹn hò ước mơ/ Đã có những hy sinh khó nói hết bằng lời/ Nên đọng lại trong tôi những nghĩ suy…”.
Viết nhật ký bằng âm nhạc
Là người sáng tác đa dạng với nhiều đề tài: Nhạc phong trào, tình ca, tình bạn, tình yêu trẻ thơ, tình mẫu tử, đồng đội… và hầu hết sau mỗi chuyến đi lại thấy ông ra bài hát mới nên giới báo chí thường gọi ông là “người viết nhật ký bằng âm nhạc”.
Năm 1984, khi dự lễ khởi công Nhà máy Thủy điện Trị An, ông đã viết “Chuyện ngày xưa, chuyện ngày nay”. Năm 1986, đi biểu diễn phục vụ chiến sĩ và nhân dân ở Campuchia, ông viết ca khúc “Nhánh lan rừng”… Ông viết nhiều đến nỗi sau này mỗi chuyến đi công tác, như một thói quen, các nhạc sĩ thường hỏi câu đầu tiên: “Hiển có bài mới chưa?”.
Bên cạnh công việc sáng tác, nhạc sĩ Thế Hiển có 5 nhiệm kỳ tham gia Ban Chấp hành Hội Cứu trợ trẻ em tàn tật TPHCM. Bởi thế, ông còn có một số ca khúc sáng tác về đề tài xã hội, về những nạn nhân chất độc da cam, những em nhỏ mồ côi lang thang cơ nhỡ, người dân bị thiên tai bão lũ… với sự cảm thông, sẻ chia sâu sắc.
Rắn rỏi, can trường trong chiến tranh nhưng ông cũng là người dễ rơi nước mắt trước những phận đời kém may mắn. Phải nói, ông là người có trái tim nhân hậu, đa cảm và giàu cảm xúc. Ông hy vọng ca khúc của mình sẽ giúp họ vượt qua mặc cảm, sự tự ti, luôn lạc quan và tin tưởng vào tương lai tốt đẹp phía trước.
Hạnh phúc với cuộc sống hiện tại
Tự nhận là người nghệ sĩ “ba không” (không ra album, không in tập nhạc và không có scandal), ông chọn cách sống không bon chen, không xô bồ. Ông quan niệm, ca khúc hay thì sẽ đến và sống được trong lòng khán giả theo cách “hữu xạ tự nhiên hương”, không cần tác giả phải “thổi” lên nữa.
Với ông, một nghệ sĩ chân chính thì không nên dùng scandal để đánh bóng tên tuổi, hãy để khán giả nhớ đến mình qua sáng tạo nghệ thuật. Vô tư, lạc quan nên khi gặp nỗi buồn nào đó ông đều cố gắng suy nghĩ theo chiều hướng tích cực.
Ông không giận hờn ai và cũng không làm ai giận hờn mình. Đó dường như là “bí quyết” để tác giả “Hát về anh” giữ được sự trẻ trung, luôn ngân nga câu hát làm đẹp cho cuộc sống này.
Những lần vào trang Facebook của ông thường thấy đăng ảnh mặc áo đôi với cô vợ trẻ người Cần Thơ kèm những lời nói đầy yêu thương mà khiến “cánh” trẻ chúng tôi phải ghen tỵ. Đọc những dòng chia sẻ hay lời “bình luận”, tôi thấy ông đang rất hạnh phúc với người vợ mới cưới của mình.
Và người vợ mới cũng rất tự hào khi được sống bên cạnh người chồng nổi tiếng. Người vợ làm kinh doanh, nhưng lại là người yêu, hiểu âm nhạc, tôn trọng chồng nên thường xuất hiện cùng nhau trong nhiều sự kiện.
Dù kiệm lời khi chia sẻ về đời sống riêng tư với báo giới nhưng ông tiết lộ: “Đời sống riêng tư tuy có gian truân nhưng tôi luôn cảm thấy hạnh phúc với cuộc sống hiện tại và trân trọng với những mái ấm đã qua”.
Theo Ngô Khiêm/Giáo dục và Thời đại
