Châu La Việt
(Vanchuongphuongnam.vn) – Ngày ấy chiến tranh đã vào hồi quyết liệt. Cả đất nước như cùng lên đường hành quân vào Trường sơn, ra chiến trường. Trong những đoàn quân ấy, có những đoàn quân nghệ thuật. Nhạc sỹ Văn Dung cùng một đoàn 7 nhạc sỹ từ Hà nội cũng khoác ba lô vào chiến trường.
Ảnh minh họa – Ảnh: Văn Sắc
Có một buổi họ đến một tiểu đoàn công binh ở một trọng điểm được mệnh danh là ”túi bom”. Đón họ trong căn hầm nửa chìm nửa nổi của ban chỉ huy giữa rừng, tiểu đoàn trưởng với dáng người vạm vỡ, bộ râu tua tủa chứng tỏ nhiều đêm không ngủ, xiết chặt tay từng nhạc sỹ, giọng nói trầm vang hết sức hoan hỉ.
– Nói thật chứ cả đời tôi cũng chửa bao giờ nằm mơ được gặp những nhạc sỹ lừng danh thế này. Xin chào các anh Lê Lôi, Tân Huyền, Hồng Đăng, Chu Minh, Tô Hải, Văn Dung… Chúng tôi được hát các bài hát của các anh từ bé, trưởng thành cùng những bài ca ấy… Hôm nay lại được đón các anh giữa Trường sơn đạn lửa thế này, vinh dự và xúc động lắm…
Ông tự tay rót nước mời từng người. Rồi giục giã bộ phận nuôi quân mang ngay cháo nóng lên thết đãi. Các nhạc sỹ của chúng ta vừa trải qua một chặng đường dài và những đêm thức trắng trên đường, đã có vẻ mệt mỏi. Nhưng trước thịnh tình ấy của người mặt trận, ánh mắt ai cũng tươi vui và trìu mến. Họ cũng không nghĩ rằng có một ngày họ đứng giữa Trường sơn thế này…
– Bây giờ xin phép các anh tôi phải ra mặt đường. Rồi đồng chí Thắng chính tri viên sẽ giới thiệu với các anh về thành tích đơn vị, về cuộc sống chiến đấu của những chiến sỹ binh đoàn Trường sơn… Báo cáo với các anh tinh thần của Bộ chỉ huy mặt trận là tạo mọi điều kiện để các nhạc sỹ có những sáng tác tốt. Nhưng cũng phải đảm bảo đến mức cao nhất sự an toàn cho các nhạc sỹ. Là người lính, tôi hiểu các nhạc sỹ từ giờ phút này kể như cũng đang bước vào một cuôc chiến đấu…
Chiều hôm ấy, theo đề nghị của các nhạc sỹ, tiểu đoàn đưa các anh xuống đại đội của các cô gái TNXP chốt giữ tại đèo Mây, một trong những trọng điểm ác liệt nhất của tuyến đường. Khỏi phải nói các cô gái TNXP ở đây đã vui thế nào khi có những người khách quý, lại là những văn nghệ sỹ họ hằng yêu thích đến với họ nơi mặt trận. Một bữa tiệc được tổ chức ngay trong vòm hang khí ẩm ướt và có phần lạnh lẽo vì thiếu ánh nắng mặt trời. Một ngọn lửa được nhóm lên, những ca nước nóng lá rừng được rót mời khách, và chuyện trò, đàn hát vô cùng rôm rả…
Ngồi bên cạnh nhạc sỹ Văn Dung là một cô gái trẻ, rất xinh, mắt lấp lánh như sao trời (Cũng có thể vì trong hang ánh sáng lờ mờ nên nhạc sỹ nhìn thấy vậy), cô gái mời nhạc sỹ uống nước bằng một chiếc ca được gò bằng ống pháo sáng. Nhấp ngụm nước lá rừng tuy có ngai ngái, nhưng nhạc sỹ của chúng ta vẫn thốt lên: “Thơm quá, uống ngọt lịm như trà Thái nguyên ấy nhỉ”. ”Vậy à anh – cô gái hồn nhiên nói – Em thì chưa được uống trà Thái nguyên bao giờ. Chỉ chè xanh quê nhà thôi”. ”Thế quê em ở đâu”. ”Ở Quảng Bình anh nờ. Đơn vị em đây đều là người quê bọ Quảng Bình”. Như một phản ứng, nhạc sỹ Văn Dung cười cười nhìn vào mắt cô gái, và se sẽ cất lên một khúc hát của một nhạc sỹ đàn anh cũng công tác ở Đài: ”Nếu ai hỏi vì sao, quê hương chúng ta nhiều ngói mới/ Rằng có đắng cay nên chừ mới có ngọt bùi/ Nếu ai hỏi vì sao quê hương chúng ta đồng lúa tốt/ Có nhớ những ngày cơ cực tối tăm ngày xưa…”. ”Trời ơi, anh hát hay quá. Đúng là nghệ sỹ trung ương”. Cô gái thốt lên. Nhạc sỹ thừa hiểu giọng mình cũng chỉ thuộc loại giọng thuốc lào thôi, nhưng có lẽ bởi hát trong bối cảnh như thế cho nên nó làm xôn xao tâm hồn cô gái, và được cô ngợi ca. Anh vui vẻ tiếp chuyện: ”Thế ở Quảng Bình, em ở huyện nào”. ”Dạ, chị em chúng em đây đều là cùng huyện Lệ Thủy cả anh nờ. Rồi cùng tình nguyện đi TNXP lên ni. Chúng em đã gắn bó với con đường này ba năm nay rồi. Đêm mô cũng ở trên mặt đường”. Cô gái xúc động tâm sự”. “Thế tên em là gì nhỉ?”. ”Thi, em tên là Thi, Nguyễn Thị Thi”. Nhạc sỹ lại cười cười: ”Cho anh gọi em là Thường Thi nhé”. “Răng mà anh gọi em rứa? Em là Nguyễn Thị Thi thôi mà. Chắc cha em yêu thơ ca nên đặt em rứa đó”. Rồi một lúc như ngẫm nghĩ điều gì, cô gái bỗng thốt lên: ”Cái tên Thường Thi anh đặt cũng hay đó”. Nhạc sỹ được khen, bỗng bạo dạn hơn: ”Em có biết vì sao anh gọi em là Thường Thi không? Thường Thi là “Thì Thương” em ạ…”. Cô gái phá lên cười: ”Đúng đúng đó anh. Em xấu như ri có ai thương em mô. 20 tuổi mà chưa một lần được yêu. Có khi anh gọi em là “Thường Thi” may lại có anh mô ”thì thương” em đó…”. Tiếng cười cô gái lanh lảnh, hệt như câu thơ một nhà thơ Trường Sơn: ”Không có tiếng cười nào/ vang hơn tiếng cười trong hang đá…”.
Thế rồi đển buổi giao lưu kết thúc, tất cả vác cuốc xẻng và chòng lên mặt đường. Trời đã sẩm chiều, mặc dù biết hiểm nguy, nhưng các nhạc sỹ cứ nằng nặc đòi lên mặt đường, chứng kiến con đường đèo Mây và cuộc chiến đấu của các cô gái. Họ lặng lẽ đi phía sau theo con đường lên đỉnh núi. Còn ở phía trước, là các cô gái tóc bay bay trong gió, và không hiểu là thói quen hay niềm hưng phấn nào đó, các cô vừa đi vừa hát, ngược lên đỉnh núi mà vẫn hát, và tiếng hát cứ lanh lảnh theo gió cuốn bay xa…
Không hiểu sao, nhìn theo bóng Thường Thi đi cùng các bạn và cũng đang hòa giọng hát, một câu hát cũng vang lên trong nhạc sỹ Văn Dung: ”Ơi cô gái Thì Thương/ bao đêm em đi mở đường/ cho từng chuyến xe qua/ ngân giọng hát em bay xa…”.
Bóng đêm ập xuống từ lúc nào. Bỗng có tiếng máy bay từ xa vọng lại. Rồi tiếng súng cao xạ và những luồng đạn vút lên từ trận địa cao xạ dưới chân núi. Các nhạc sỹ chỉ kịp nghe tiếng “chạy đi”, rồi có những bàn tay kéo họ vào những căn hầm đã đào sẵn ở hai bên đường. Văn Dung cũng có một bàn tay rất nhanh kéo anh đi, rồi bàn tay ấy đẩy anh vào căn hầm, thú thực cũng làm anh loạng choạng, và khi nghe tiếng bom rầm rầm bên ngoài, căn hầm rung chuyển, thì cũng chính cái bóng hình mảnh mai ấy đã che ngay nơi cửa hầm, phòng mảnh bom có bay vào để che chở cho các anh. Nhờ ánh lửa của bom đạn dội vào, anh nhận ra người con gái ấy chính là Thi, là Thường Thi. ”Các anh cứ yên tâm. Đêm mô chúng em cũng như vậy. Nhưng không sao đâu”. Cô gái bình tĩnh nói như để trấn an các anh…
Ở bên ngoài, bom đạn vẫn dữ dội. Căn hầm vẫn rung lên bởi những những loạt bom nổ cận kề, tiếng máy bay vẫn gầm rít. Những trận địa pháo bắn lên quyết liệt. Cho tới rất lâu sau, bốn bề mới dần yên tĩnh. Lũ máy bay giặc đã cút. Chỉ để lại đất đá ngổn ngang, những hố bom sâu hoắm, và những đám lửa cháy bập bùng hai bên đường. Từ lúc nào, Thi và các cô gái TNXP đã lao ra mặt đường, tay cuốc, tay chòng, phá đá, lấp những hố bom để kịp cho những đoàn xe đã nối dài dưới chân đèo vượt qua. Cho mãi tới bình minh, khi những đôi chim chop bóp từ cánh rừng xa thôi gọi nhau, và những tia nắng ban mai đã bắt đầu hừng lên…
… Cũng buổi sáng hôm ấy, đoàn nhạc sỹ phải lưu luyến chia tay các cô gái TNXP để hành quân sang một trung đoàn xe vận tải. Trước lúc chia tay, không hiểu sao Thi biết nhạc sỹ Văn Dung rất yêu thích phong lan, nên tự lúc nào đã vào rừng hái một giò phong lan nở hoa tím rất đẹp tặng anh. Nhạc sỹ đón giò hoa, quá xúc động, bỗng nói với cô gái rằng: ”Em nhắm mắt lại đi”. Cô gái không hiểu vì sao nhạc sỹ lại đề nghị như vậy, nhưng vì quý trọng ông, cô vẫn nhắm mắt lại. Và nhạc sỹ đặt lên trán cô một nụ hôn…
Cả cô, cả nhạc sỹ đều không hay biết rằng: Đấy là nụ hôn đầu tiên của cuộc đời cô, và cũng là nụ hôn cuối cùng của người nữ TNXP này…
Bởi ít ngay sau, khi đoàn nhạc sỹ đang ở một môt trung đoàn vận tải gần đó, có một đêm họ như nghe tiếng bom dữ dội vọng về từ đèo Mây. Linh tính cho họ hay, quân thù lại đánh phá quyết liệt đỉnh đèo này. Và chỉ ít phút sau, tin về cho các anh hay: những trận bom B52 dã man của quân thù đã cướp đi tất cả đại đội TNXP ấy…
Trái tim nhạc sỹ nhói lên đau đớn. Đã nửa đêm, cánh rừng nơi anh ở bàng bạc ánh trăng. Anh lặng lẽ như người mộng du đi ra cửa rừng. Nơi ấy có thể nhìn lên đèo Mây, nơi ấy có thể nhìn thấy Thi và những đồng đội của em. Câu hát dang dở hôm nao bỗng vang lên trong anh:”Ơi cô gái Thì Thương/ Bao đêm em đi mở đường/ Cho từng chuyến xe anh qua/ Vang giọng hát em ngân xa…”. Và rồi trong niềm đau xót tiếc thương vô hạn ấy, những câu hát tiếp nối cứ vang lên trong anh, vì anh muốn có một bài ca ngợi ca Thi và những đồng đội của em: ”Tuổi thanh xuân đến với núi rừng/ Dù bom rơi mưa giông nắng lửa/ Vượt hiểm nguy em băng băng qua/ Mở đường xe anh ra tiền tuyến”. Và rồi lồng vào đấy là tâm sự của chính anh: ”Anh qua bao núi cao/ Anh qua bao dốc đèo/ Đường anh đi mang tình em/ Như tình quê hương nâng bước ta đi/ Đường in trong tim anh/ Đường in dấu chân em…”. Không hiểu sao khi đến câu ấy, anh bỗng sững lại, rồi khóc nấc lên, nước mắt thấm đầy ánh trăng ướt đầm hai má. Anh không thể viết được nữa, dù là anh rất muốn viết, tha thiết muốn viết, vì đó không chỉ là tình cảm, mà còn là sứ mệnh của người nhạc sỹ trong anh…
Phải rất lâu sau, anh mới trấn tĩnh lại để viết cho xong câu cuối của bài hát. Và cũng có một chút chỉnh lý, thay vì “Ơi cô gái Thì Thương, bao đêm em đi mở đường” thì anh sửa lại là ”Ơi cô gái Trường sơn, bao đêm em đi mở đường”. Bời vì trong những cô gái Trường sơn ấy, đã có Thì Thương của anh.
Rồi anh nằm xuống bãi cỏ ngay chính nơi cửa rừng bàng bạc ánh trăng, nơi có thể nhìn lên con đường đèo mây xa vời kia, nơi Thì Thương và các bạn em vừa nằm xuống, để hát cho em và những đồng đội của em nghe
Anh úp mặt xuống bãi cỏ và hát. Khẽ khàng, tinh tế, xúc cảm. Nhạc sỹ hy vọng Thường Thi và các bạn em đang nằm trong lòng đất sẽ nghe rõ tiếng hát của anh vọng tới…
“Ơi cô gái Trường sơn/ Bao đêm em đi mở đường..”
C.L.V
