(Vanchuongphuongnam.vn) – Tôi mặc áo mới vào một buổi sáng thứ bảy. Khi cha dắt chiếc xe 50 của tiếng nổ gầm gừ đi ra cổng, ông đi lướt qua tôi và mỉm cười âu yếm, rồi ông nổ máy phóng vụt đi, chỉ có vệt khói xe mờ mờ hăng hắc thoảng lại.
Nhà văn Niê Thanh Mai
Mẹ dắt tôi xuống ruộng rau. Đường đi xuống ruộng rau muống rất trơn và hẹp nhưng mẹ đi băng băng. Tôi vẫn chơi một mình; cặm cụi trên bờ ruộng với chiếc áo màu đỏ chói. Mẹ cặm cụi dưới ruộng rau muống với đôi ủng cao su dài qua bắp vế, chiếc nón cũ nhấp nhô giữa xanh um. Lúc lấp loáng nước thì mẹ trở lên, cả người sực lên mùi nắng đến khét thịt.
Tôi lớn lên bên bờ ruộng. Và đôi khi tự hỏi sao chưa bao giờ mình lộn cổ xuống đám ao bùn thơm rau mùi rau quế. Và giả sử nếu tôi có lộn cổ xuống ao, chắc ngày hôm sau mẹ không thể lội ra ruộng bằng đôi ủng cao su quá gối để cặm cụi dưới trời gay gắt.
Một vài lúc nào đó tôi nghĩ cha không phải là một người bình thường. Ông vừa cười với tôi âu yếm nhưng quay lưng lại có thể ném vào mặt mẹ tôi cái thúng, cái mẹt bà để quên dưới sàn nước (Mẹ rất hay quên, ngày nào cũng quên cái gì đó vật gì đó hay việc gì đó – Những khi quên mẹ lẳng lặng đi tìm kiếm, khuôn mặt nhợt nhạt và nín lặng khi cha nổi cáu). Cha không cho mẹ con tôi qua lại nhà ai, kể cả nhà cậu út cách nhà tôi mười ba bước chân, thậm chí cha cũng không muốn cho mẹ sang nhà bà ngoại non cây số. Cha gầm gừ khi cậu mợ sang nhà. Cậu giận. Mợ giận. Rồi họ hàng giận. Nhất là họ thấy mẹ tôi thụt lùi sau cánh cửa không phản ứng gì. Đổi lại ông mua cho tôi nhiều đồ chơi, kể cả những thứ tôi không bao giờ thích ông vẫn treo đầy nhà.
Mẹ không có bạn. Tôi cũng không có bạn. Hai mẹ con cặm cụi chơi với nhau.
Cha bảo thương tôi. Ngay cả khi ngầy ngật trong cơn say không đi nổi vào nhà ông vẫn lặp đi lặp lại câu nói cũ kỹ ấy. Chỉ có điều tôi không muốn đáp lại cái tình thương của cha dù ông cặm cụi ở ruộng rau từ hai giờ sáng. Khi mùa rau cần, ông thức giấc lúc 1h sáng mà không cần đồng hồ báo thức. Ông vác đống rau cần lên bờ, chân lủm chủm nước dưới ánh sáng mờ mờ của bóng đèn campac, mẹ tôi vừa giũ lá héo, vừa bó cần thoăn thoắt. Cả hai không nói gì với nhau cho đến khi mẹ xốc gánh cần ngồi sau xe honda cho cha chở ra chợ đêm bán mối.
Tôi không thương cha vì chứng kiến cảnh mẹ khóc phía bên hông nhà.
Mẹ khóc giữa ruộng rau muống.
Mẹ khóc giữa luống cải xanh đã trổ ngồng, hoa vàng phơ phất giữa trời trưa nắng.
Nước mắt mẹ lúc nào cùng được giấu trong ống tay áo cũ kỹ. Mẹ khóc nhiều nhất mỗi khi cha uống say sau cuộc hội hè giỗ chạp gì đó. Những lúc ấy cha chì chiết mẹ bằng cái giọng rin rít trong cổ họng. Câu chuyện chắp vá không đầu không cuối. Giọng điệu buồn phiền ngủ quên giữa lè nhè của rượu. Mẹ cặm cụi dọn dẹp nhà cửa, cặm cụi lau cổ lau chân lau tay và chườm khăn ấm trong khi cha mắt nhắm nghiền và miệng không ngớt nguyền rủa. Một đôi lần nào đó tôi chứng kiến cảnh ông co chân đạp mẹ quay đơ xuống giường. Bà lồm cồm bò dậy, tiếp tục lau người xoa đầu đắp mền cho ông. Những lúc ấy tôi giận mẹ ghê gớm.
*
Một ngày tháng năm.
Cha đưa về nhà một người lạ. Người đàn bà có khuôn mặt dài, áo xanh nhàn nhạt bước vào nhà, ngồi rón rén ở tấm phản rộng m², hai bàn chân nhấc lên khỏi mặt đất một cách nhẹ nhàng. Tôi ngồi lọt thỏm trong lòng mẹ, hết nhìn cha lại nhìn người đàn bà mặt dài. Lâu lắm tôi mới thấy nhà mình có khách. Nhưng mẹ không xăng xái hớn hở như tôi vẫn tưởng, bà ngồi yên lặng trên ghế. Ngồi rất lâu. Lâu đến mức độ tôi không thể cựa quậy hơn nữa trong lòng mẹ vì mông ê ẩm.
Người đàn bà lạ mặt dài ở lại nhà tôi. Và ngủ ở bộ phản rộng m².
Mẹ hỏi cha lúc ông trải tấm đệm ra giữa nhà. Anh chọn ai. Cha gầm gừ. Ngủ đi. Tôi nghĩ mẹ sẽ cun cút vào giường, ôm lấy tôi rồi thút thít cả đêm như khi nào đó mỗi khi cha trừng mắt gầm gừ. Mẹ xếp quần áo, đưa tôi sang nhà bà ngoại, cha không nói gì, lúc ấy tôi sung sướng quá đỗi bởi chưa bao giờ được ra ngoài đường lúc tối trời như thế. Đoạn đường sang nhà bà ngoại sụt sùi nước mắt của mẹ, và bước nhảy chân sáo của tôi.
Tôi ngủ quên giữa tiếng thút thít của đêm khuya, khi tỉnh dậy vẫn mải miết vùi sâu vào ngực mẹ, nơi gầy guộc và thoang thoảng mùi rau cần.
Mẹ không dắt tôi về nhà. Sự quyết liệt của bà làm tôi ngạc nhiên. Người ta quen nhìn thấy sự cặm cụi của mẹ sau cánh cửa gỗ im ỉm cách biệt với bên ngoài cũng như quen cái kiểu cụp mắt săm soi bàn chân của bà mỗi khi cha không vui. Mẹ xuống ruộng từ đêm, cắt và bó rau muống một mình ngoài ruộng. Hôm trời đổ cơn mưa trái mùa, tôi đội áo mưa đứng ở bậc thang, khóc òa khi mẹ cứ lầm lũi giữa đồng ruộng rau mờ mịt.
Cha không sang nhà bà ngoại để đón mẹ con tôi về. Ông chở người đàn bà mặt dài đi ngang qua nhà bà bằng cú rồ ga rất mạnh. Tôi không chạy theo cha để khóc lần nào. Khi ấy mẹ hay ôm tôi rất chặt, miết bàn tay trầy xước nham nhở những vết đứt lên tóc tôi thầm thì lời xin lỗi. Vì sao mẹ xin lỗi, tôi cũng không biết nữa.
Rồi một buổi sớm mai.
Bà ngoại thức tôi dậy bằng đôi tay run. Cậu mợ ngồi bên cạnh. Đồ đạc của mẹ biến mất. Mẹ đi đâu. Mẹ bỏ đi rồi Sin à. Đi đâu? Bà không biết. Đáp lại sự giãy giụa khóc lóc của tôi là khuôn mặt nhợt nhạt xanh xám của cha. Ông đến tự bao giờ.
Không ai nhìn cha ngoại trừ tôi, ông né tránh ánh mắt ngơ ngác đầy giận dữ. Hình như lâu lắm rồi tôi mới thấy ông cúi gằm mặt như vậy, cúi để nhìn mãi bàn chân to bè nứt nẻ, cha năn nỉ tôi rất lâu nhưng tôi không chịu theo ông về nhà – nơi có người đàn bà mặt dài đang lặt lá héo rau cần ngoài sân – cha rớm nước mắt. Mặc. Tôi ở lại với bà ngoại. Có lẽ mẹ sẽ về vào sáng mai sáng kia hay ngày nào đó sớm thôi.
*
Lâu lắm sau đó.
Khi nào tôi biết mình lớn. Hôm trăng. Hôm sớm hay một ngày nào đó xa lắc. Vồng ngực căng. Tóc cuốn tít giữa đỉnh đầu.
Tôi ra chợ vào lúc 3h sáng.
Rau từ ruộng muống của bà. Rau húng rau thơm rau quế từ vườn của cậu. Việc buôn bán thuận lợi. Có lẽ vì tôi khác mẹ, ồn ào, lanh lẹ. Tôi níu tay người này, cười khanh khách với người khác. Sạp rau bán sỉ nườm nượp. Hai đứa phụ việc chạy bên này bên kia, phờ phạc thì thầm bảo nhau, sao bữa nào cũng đông vậy không biết nữa.
Gia đình của cha có một sạp bán rau ở gốc si đằng kia, dưới ngọn đèn cao áp mờ mờ nhạt nhạt của chợ đêm. Cha thường mặc áo xanh lao động nhàu nhĩ, quần lúc nào cũng tất tả xắn ngang ống quyển. Vội vã chào, vội vã thối tiền và vội vã chạy theo khi tôi đi qua – Một đôi lần tôi thấy bụng người đàn bà ấy phưỡn to, khuôn mặt sưng vều. Nhà của cha cách nhà bà ngoại chỉ hơn cây số, mà tôi không còn biết gì về cuộc sống hiện tại của ông. Lúc nào tôi cũng hả hê vì điều đó – cha vẫn hay níu tay tôi lại hỏi con có khỏe không sống có tốt không… Tôi đáp lại ông với cái nhìn lạnh buốt, cái nhìn của buổi sáng lúc mẹ tôi đi.
Tôi vẫn nghĩ sớm hôm nào đó, khi đi chợ về sẽ thấy mẹ. Mẹ ngồi trong căn buồng nhỏ nhìn xuống vườn qua ô cửa sổ có song sắt rỉ sét. Mẹ hỏi sao về muộn thế, có nhớ mẹ không. Hay sao con gái cưng của mẹ lớn nhanh thế, mẹ còn chẳng kịp nhận ra. Cũng sớm hôm nào đó, mẹ sẽ lội xuống ruộng muống, bảo lâu không xuống ruộng nhớ mùi bùn quá con gái à. Rồi sao đó, sao đó.
Tôi lấy chồng. Anh chàng sáng nào cũng chở rau sỉ về cho bà dì bán lẻ cho sinh viên. Hay hỏi han. Và đôi lúc đặt giữa những sọt rau của tôi mấy cánh bánh cam nóng hổi. mấy đứa giúp việc cười cười. Vậy là yêu rồi đó nghen chị Sin. Yêu là sao. Là mua bánh cam cho ăn đó hả. Không phải, mà là ngày nào cũng mua bánh cam cho ăn mà không thấy chán đó. Chắc vậy. Ngày xưa cha có yêu mẹ tôi không. Ngày xưa cha có mua bánh cam đặt giữa sọt rau cho mẹ không. Tôi không biết vì chưa bao giờ nghe kể về chuyện tình yêu của họ.
Hôm anh mang trầu cau đến nhà bà, tôi khóc nơi bậc thềm cuối cùng xuống ruộng. Tôi cũng muốn lấy chồng. Nhưng bao giờ mẹ về nhìn con gái lên xe hoa.
Tôi không lên xe hoa. Vì không có cuộc rước dâu nào, chỉ làm lễ gia tiên vì bà ngoại tôi bắt rể. Cô dâu nhỏ xíu, váy dài chân ngắn nên váy quét đất. Bà ngoại sung sướng. Cậu mợ nhét phong bì vào lòng bàn tay đẫm mồ hôi của tôi. Hạnh phúc nghen con. Cha đến sớm. Trong buổi lễ gia tiên, tôi bàng hoàng khi ông trao cho tôi nhiều thứ: Kiềng đeo cổ, vòng đeo tay, nhẫn tay trái tay phải. Ông dịu dàng: Cha không thể bù đắp cho con Sin à, còn giận cha thì bỏ qua cho cha con nhé. Sao cha không dịu dàng khi mẹ dắt tôi ra cửa vào đêm hôm nào đó. Sao ông không dịu dàng khi chở người đàn bà mặt dài rồ ga chạy ngang qua mẹ con tôi. Ông đợi đến mười mấy năm sau như vầy. Chỉ có điều tôi không nghĩ mình còn giận ông. Cũng có khi vì nhìn thấy tóc ông lơ phơ quá. Cũng có khi thấy thân hình ông quắt queo và sặc sụa mùi rượu quá. Cũng có khi vì thấy giận mẹ nhiều hơn. Mẹ của tôi mải miết với cuộc viễn chinh nào đó, không thèm quay về để nhìn con gái lấy chồng. Tôi lặng người khi chào họ hàng bước vào nhà thấy bà ngồi thẫn thờ bên ô cửa sổ rỉ sét. Mẹ gửi cho con cây kiềng vàng ta kìa Sin à. Sao nó không về thăm bà hả Sin, ngày bà chết mẹ có về đội tang bà không hả Sin.
Tôi không biết nữa. Chỉ thấy trống trải như sớm mai hôm nào đó mẹ bỏ ra đi.
*
Chúng tôi có một đứa con. Xinh xẻo. Ồn ào bi bô.
Rồi một đứa con gái thứ hai. Xinh xẻo. Cũng ồn ào như chị.
Từ bao giờ bà ngoại quên mất từng có mẹ trên đời. Bà mải mê với những đứa chắt. Nhà lúc nào cũng ngổn ngang đồ chơi trẻ con. Ồn ào. Tôi quanh quẩn với con cái: sáng đút cháo, trưa đút cơm, dỗ dành cười nói. Những khi đi ngang qua nhà cha – bọn trẻ con – mặt dài, tóc hoe nắng ngồi yên lặng trên ghế trên xích đu trên bậc thềm hiên nhà hanh nắng chơi đồ hàng. Chúng chơi bán rau. Người đàn bà mặt dài lặt rau héo, bó rau ở cái ghế con giữa sân như mười một năm trước xa lơ xa lắc. Lũ con của cha chơi với nhau, lẳng lặng như mẹ chơi đồ hàng với tôi của ngày nảo ngày nao.
Chồng chạy sấp ngửa vào nhà, hối hả bảo tôi mặc áo khoác. Để làm gì. Đi với anh. Anh nghĩ nhìn thấy mẹ của em. Nhưng anh đã từng nhìn thấy mẹ tôi bao giờ đâu. Tôi ngơ ngác nhưng vẫn bương bả chạy theo anh. Mũ bảo hiểm cài mãi không được vì mọi thứ trong tôi run rẩy. Nếu không phải đó là mẹ! Nếu người đàn bà anh nhìn thấy là mẹ của tôi. Tôi sẽ khóc. Sẽ mừng. Sẽ cuống quít ôm chầm lấy bà. Rồi sao nữa. Mọi thứ trở nên buốt và lạnh. Như hơi sương sớm hai bên đường xộc vào mũi vào mắt.
Tôi bám chặt lấy càng xe, cũng không nghĩ bàn tay khi siết vào nhau thì đau đến buốt óc.
Người đàn bà tóc búi thoăn thoắt vặt lông gà giữa ngổn ngang lồng gà lồng vịt. Đanh đá, cười sặc. Gian hàng ngun ngút khói sặc mùi cứt gà. Ồn ào tiếng gà thét lên khi bị cứa cổ. Tiếng gà quát quát sau nhát dao gọn.
Tôi dợm buồn ói. Sự nhộn nhạo của chợ phiên sớm. Khẩu trang hở hai mắt nên không ai nhìn thấy điều đó. Bên này đường, tôi tựa hẳn vào lưng chồng. Có phải mẹ không em. Không biết. Mẹ tôi mỏng manh. Mẹ chỉ biết lội ruộng bó rau, mắt lúc nào cũng cùm cụp vì nhặt rau héo rau sâu. Mẹ chưa bao giờ cười sặc như thế. Mẹ chưa bao giờ mắng người làm chao chát như thế. Về đi anh à. Không phải mẹ hả em. Mẹ em đấy. Đâu có nhầm được. Sao em không vào nhận mẹ.
Sao em không vào nhận mẹ. Sao tôi không bươn bả băng qua đường, len giữa lồng gà lồng vịt, giẫm lên cứt gà lông gà để gọi mẹ ơi, mẹ ở đây à. Vậy mà để con đợi mãi. Mẹ ơi, mẹ quên con rồi à. Người này là ai. Người làm của mẹ hay chồng mẹ. Chồng mẹ là gã lái gà phải không?
Tôi tháo khẩu trang xuống thì mẹ có nhận ra tôi không? Chắc là có. Con gái vẫn nép sau lưng mẹ mỗi khi cha gầm thét. Con gái vẫn rúc vào ngực mẹ thầm thì mẹ ơi thơm mùi rau cần quá thì mẹ quên sao được. Nước mắt tôi ướt đẫm mọi thứ. Khẩu trang. Vạt lưng của chồng. Đường về xa lắc, xa như không biết ngày nào mẹ tìm về nơi ruộng rau của bà của tôi.
Tôi cũng không biết mình có đủ sức để khóa trái cổng khi mẹ dừng một ngày cắt cổ gà quay về không. Đêm nay tôi sẽ nghĩ. Đêm mai tôi sẽ nghĩ. Thoang thoảng chồng tôi tha thiết. Băng qua đường rồi hỏi mẹ có nhận ra con không đi em…
Hết mùa rau cần rồi mà sao xuống đến ruộng vẫn thấy lá cần chấp chới.
N.T.M
