Tập thơ Chất vấn thói quen của nhà thơ Phan Hoàng được Nhà xuất bản Hội Nhà văn ấn hành lần đầu vào mùa xuân năm 2012 và tổ chức ra mắt sách tại Hà Nội như một sự kiện mở đầu cho Liên hoan Thơ châu Á – Thái Bình Dương lần thứ I. Cùng năm đó, tập thơ này được trao Giải thưởng Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh và Tặng thưởng Hội Nhà văn Việt Nam.
Bìa tập thơ “Chất vấn thói quen” của Phan Hoàng in bằng các thứ tiếng Việt, Anh, Hungary và xuất bản ở các nước
Trong phần Lời tác giả bấy giờ nhà thơ Phan Hoàng có viết:
“Sau mười năm kể từ tập thơ thứ hai Hộp đen báo bão (2002), tôi mới chính thức ra mắt tập thơ thứ ba Chất vấn thói quen.
Tôi luôn sống trong hơi thở nhịp sống thi ca, mày mò học hỏi và khám phá, làm thơ rất nhiều và cũng tự xoá bỏ rất nhiều. Thơ khó tính, ma lực, linh thiêng. Thơ đòi hỏi sự khác biệt. Thơ cũng là nỗi sợ hãi lớn nhất mà suốt hành trình sáng tạo tôi nghĩ mình khó có thể chạm đến sự vi diệu của nó.
Như người mê leo núi có thể không bao giờ đến được cái đích mình mơ ước nhưng tôi vẫn phải leo. Leo vì không thể không leo. Làm thơ vì không thể không làm thơ. Tập thơ Chất vấn thói quen là một phần còn lại từ mười năm mê “leo” trong vật vã và khoái cảm ấy.
Tôi xin chân thành cảm ơn gia đình, đồng nghiệp, bạn bè đã động viên hỗ trợ cho tập thơ Chất vấn thói quen được hình thành. Đặc biệt, các bạn thơ thân thiết Nguyễn Quang Thiều, Nguyễn Quyến là nguồn động lực lớn cho tập thơ này được đến với bạn đọc.”
Nhà thơ Phan Hoàng. Ảnh: Nguyễn Đình Ánh
Đến năm 2015, tập thơ Chất vấn thói quen được tái bản lần thứ nhất, rồi chuyển ngữ sang tiếng Anh xuất bản ở Canada năm 2021. Giáo sư – nhà thơ – dịch giả Sándor Halmosi đã dịch tập thơ Chất vấn thói quen bản tiếng Anh sang tiếng Hungary xuất bản ở nước này năm 2022. Nhờ đó, tập thơ được Hội Nhà văn Danube của Hungagy trao Giải thưởng Nghệ thuật Danube năm 2023 và đích thân Giáo sư – nhà thơ Attila F Balázs, Chủ tịch Hội cùng Giáo sư – nhà thơ – dịch giả Sándor Halmosi đã sang Việt Nam trực tiếp trao tặng giải cho nhà thơ Phan Hoàng.
Khi nhận xét về tập thơ Chất vấn thói quen, Giáo sư – nhà thơ – dịch giả Halmosi Sándor cho rằng tác phẩm đã đưa ra những vấn đề cốt lõi và quan trọng trong cuộc sống đương đại, đó chính là mối quan hệ giữa hiện đại và truyền thống. Nhà thơ Phan Hoàng đã có cách nhìn sâu sắc và thể hiện độc đáo mối quan hệ ấy bằng cách chất vấn. “Không chỉ ở Việt Nam mà tại nhiều nước, mọi người đều rất trân trọng những giá trị truyền thống. Thế nên, khi chúng ta sống ở thời hiện đại, chúng ta cũng cần chất vấn những thói quen, chất vấn truyền thống để tìm ra những điều mới mẻ hơn, đẹp đẽ hơn rồi cống hiến cho xã hội”.
“Không phải ngẫu nhiên, tập thơ Chất vấn thói quen của Phan Hoàng khi xuất hiện trên văn đàn đã tạo một cơn địa chấn trong đời sống văn học với hàng chục bài viết đăng tải trên các phương tiện truyền thông đại chúng”, Phó Giáo sư – Tiến sĩ văn học Trần Hoài Anh nhìn nhận, và cũng theo ông: “Các bài viết dù xuất phát từ những điểm nhìn khác nhau, của những người làm nghề nghiệp khác nhau, sống ở những miền quê khác nhau nhưng đều có sự gặp gỡ chung đó là sự nhận diện về cái mới, cái lạ như một sự bứt phá trong thi pháp thơ của Phan Hoàng. Đó là sự lột xác để từ bỏ những thói quen cũ, cái nhìn cũ, tư duy cũ, một điều cốt tử trong hành trình sáng tạo thi ca, cũng như các lĩnh vực sáng tạo khác trong đời sống xã hội”.
Bìa tập “Chất vấn thói quen & Tiếng nói tri âm” của nhà thơ Phan Hoàng do họa sĩ Nguyễn Đình Ánh thiết kế
Lần tái bản thứ hai này, trừ Lời tác giả được thay bằng Lời nói đầu của nhà xuất bản, văn bản tác phẩm Chất vấn thói quen giống như bản in lần thứ nhất. Ngoài ra còn có phần “Tiếng nói tri âm” do nhà nghiên cứu Võ Quốc Việt và nhà báo Nguyễn Bích Thủy tuyển chọn từ gần hàng trăm bài viết về tập thơ để giúp người đọc, nhất là giới nghiên cứu và sinh viên ngữ văn có thêm tư liệu so sánh những góc nhìn khác nhau về giá trị tác phẩm.
Hy vọng tập thơ Chất vấn thói quen (Tác phẩm & Tiếng nói tri âm) sẽ mang lại cho bạn đọc món quà đồng cảm thú vị, giúp thấu hiểu hơn con đường sáng tạo thi ca đầy gian nan thử thách của nhà thơ Phan Hoàng, người con sinh trưởng trên cánh đồng Tuy Hòa ở hạ nguồn sông Ba, tức sông Đà Rằng, thuộc xứ sở hoa vàng cỏ xanh Phú Yên.
NHÀ XUẤT BẢN HỘI NHÀ VĂN
