Danh ca Khánh Ly là một giọng hát huyền thoại trong đời sống tân nhạc Việt Nam. Tên tuổi Khánh Ly gắn liền với những ca khúc của nhạc sĩ Trịnh Công Sơn. Nhắc đến nhạc Trịnh, thì công chúng nhớ ngay đến danh ca Khánh Ly, dù nhiều ca sĩ thế hệ sau vẫn tìm mọi cách để tiếp cận và mở rộng biên độ thẩm mỹ cho tác phẩm Trịnh Công Sơn.
Danh ca Khánh Ly
Giới mộ điệu không thể không khâm phục sức bền của danh ca Khánh Ly. Bởi lẽ, khi đã ở ngoài tuổi 70, danh ca Khánh Ly vẫn có thể hát nhiều giờ đồng hồ trong một live show cá nhân. Bên cạnh sự nghiệp lừng lẫy, những mối duyên nợ trong đời danh ca Khánh Ly cũng có nhiều tình tiết thú vị không kém.
Danh ca Khánh Ly sinh ra ở Hà Nội và lớn lên ở Đà Lạt. Chị bắt đầu đi theo nghiệp hát từ năm 1957, lúc tròn 12 tuổi. Tuy nhiên, đến năm 16 tuổi thì chị mới dùng nghệ danh Khánh Ly thay cho tên thật Nguyễn Thị Lệ Mai. Vì sao lại là Khánh Ly? Chị giải thích, vì say mê bộ truyện Đông Chu Liệt Quốc, nên lấy tên hai nhân vật Khánh Kỵ và Yêu Ly hợp lại thành Khánh Ly!
Nhắc đến danh ca Khánh Ly là phải nói đến dòng nhạc Trịnh Công Sơn. Gần như suốt 65 năm qua, từ khi bài hát đầu tiên của Trịnh Công Sơn ra đời đến nay, vẫn chưa có ca sĩ nào hát nhạc Trịnh quyến rũ bằng Khánh Ly. Không ít người mơ hồ đoán định, giữa Trịnh Công Sơn và Khánh Ly ắt hẳn có tình cảm sâu nặng lắm. Đúng, Khánh Ly là hồng nhan tri kỷ của Trịnh Công Sơn, song giữa họ không phải quan hệ yêu đương nam nữ, mà là sự đồng điệu giữa hai tâm hồn.
Danh ca Khánh Ly và nhạc sĩ Trịnh Công Sơn thấu hiểu nhau như hai người bạn. Và họ thương mến nhau như hai người thân. Danh ca Khánh Ly chia sẻ về khoảnh khắc định mệnh đưa họ đến bên nhau: “Tôi sống ở Đà Lạt. Khi gặp gỡ, Trịnh Công Sơn đã bảo tôi về Sài Gòn hát, nhưng tôi từ chối. Năm 1967, tôi gặp lại Trịnh Công Sơn và ông lại rủ tôi đi hát. Lần này, tôi đi cùng ông ấy. Hồi ấy, tôi chẳng có tiền mà ăn cơm bụi. Trịnh Công Sơn mua một suất thì chia làm đôi, để tôi được ấm lòng đi diễn. Trịnh Công Sơn có nhiều bạn thân là con trai, và tôi cũng đã trở thành một thằng bạn trai như vậy”.
Danh ca Khánh Ly dành trái tim cho những người đàn ông khác hẳn phong cách Trịnh Công Sơn. Danh ca Khánh Ly nhấn mạnh: “Tôi chỉ thực sự là tôi. Thực sự hạnh phúc khi hát nhạc Trịnh Công Sơn. Ngoài ra chỉ là một thứ hạnh phúc mong manh. May ra rực rỡ hơn cho cái hạnh phúc thật sự của mình. Ðó là sự thật. Tôi chỉ thuần phục một người. Ðó là Trịnh Công Sơn. Không bao giờ hối tiếc”.
Danh ca Khánh Ly lấy người chồng đầu tiên vào năm tròn 17 tuổi, và có chung hai đứa con. Cuộc hôn nhân ấy kết thúc chóng vánh. Danh ca Khánh Ly viết lại giai đoạn làm mẹ đơn thân khi còn rất trẻ, trong hồi ký “Đằng sau những nụ cười” một cách thẳng thắn: “Tôi một mình. Những điều người ta mừng cho tôi lại chính là những điều tôi không màng tới. Hoàn cảnh đưa đẩy tôi trong lúc tôi bơ vơ không nơi nương tưạ. Khi đã liều mắt đưa chân, thì là cùng đường, là không có sự lựa chọn.
Gập nghềnh trắc trở, đổ vỡ là chuyện không thể tránh. Nó cứ từ từ tan ra trong sự không chung thuỷ của cả hai người. Công khai không dấu diếm, né tránh, dầu cái sự không chung thủy của tôi chưa cao đến mức độ bị lên án nhưng với một ly nước đã quá đầy, giọt nước ân huệ cuối cùng dẫu từ bên nào, cũng đủ sức làm tràn.
Tôi không hề hối hận với sự chia tay từ từ, kéo dài tới ba năm. Rất nhiều năm sau, khi con trai đã có gia đình hỏi…mẹ có yêu bố con không…Không…câu trả lời bật ra nhanh như nó đã nằm sẵn đâu đó mà từ lâu lắm rồi tôi không để ý. Đó là một lỗi lầm thời thơ dại và tôi đã phải trả giá không rẻ. Nhưng dẫu sao, tôi cũng có được hai đứa con”.
Người chồng thứ hai của danh ca Khánh Ly là Mai Bá Trác, và cũng có chung một đứa con gái đặt tên Mai Mai Misa. Đáng tiếc, năm 1973, duyên nợ giữa Khánh Ly và Mai Bá Trác cũng chấm dứt.
Sang Mỹ sinh sống sau năm 1975, danh ca Khánh Ly phải làm lụng để nuôi ba đứa con, trước khi gặp được người tình cuối cùng Nguyễn Hoàng Đoan.
Nhân vật Nguyễn Hoàng Đoan là một ký giả, đã từng có vợ và hai đứa con. Khi hạnh ngộ nơi đất khách quê người, cuộc sống của Nguyễn Hoàng Đoan dễ thở hơn danh ca Khánh Ly một chút. Lần chào nhau đầu tiên trong nhiều lỡ làng xa xứ, Nguyễn Hoàng Đoan hỏi: “Em cần gì?”. Danh ca Khánh Ly đang chật vật mưu sinh, đã ấp úng: “Cần mấy cái chén, mấy đôi đũa để ăn cơm!”. Ngay lập tức, Nguyễn Hoàng Đoan mua tặng 6 cái chén và 6 đôi đũa.
Chính món quà đơn sơ và ấm áp ấy, đã kéo họ gần lại với nhau. Được một thời gian, Nguyễn Hoàng Đoan ngỏ lời: “Ở đây anh không có gia đình, em cũng không có gia đình. Em nghĩ sao khi chúng mình kết hợp thành một gia đình?”. Thoáng chút do dự, danh ca Khánh Ly gật đầu.
Lễ thành hôn của danh ca Khánh Ly và ký giả Nguyễn Hoàng Đoan diễn ra hết sức giản dị, với tổng kinh phí khoảng 100 đô la Mỹ. Thật không? Thật 100%. Khách mời đủ một bàn 12 người, thực đơn gồm một món duy nhất là chả giò, cộng với mấy chai bia. Ký giả Nguyễn Hoàng Đoan bỏ ra thêm 80 đô la Mỹ để mua hai chiếc nhẫn cưới, và mỗi người đeo một chiếc như báu vật bất ly thân.
Danh ca Khánh Ly cho biết: “Hồi tôi lấy anh Nguyễn Hoàng Đoan, gia đình tôi chẳng ai ủng hộ cả. Ông Trịnh Công Sơn cũng vậy, viết thư trách tôi: Bộ em hết người để lấy rồi hay sao mà lấy Nguyễn Hoàng Đoan! Sau này, anh Nguyễn Hoàng Đoan có nhắc chuyện này với ông Trịnh Công Sơn, và ông Trịnh Công Sơn cười thổ lộ: “Đến bây giờ tôi mới hiểu có những chuyện mà chỉ Nguyễn Hoàng Đoan làm được cho Khánh Ly thôi. Tôi không muốn nhìn thấy Khánh Ly khổ, vì nó khổ nhiều lắm rồi. Nhưng đến lúc này thì tôi yên tâm về sự gắn bó của hai người”.
Sống với nhau hạnh phúc giản dị, danh ca Khánh Ly sinh cho ký giả Nguyễn Hoàng Đoan một đứa con. Và chị luôn thắc mắc về người tình cuối cùng này: “Được cái anh Đoan cũng mê văn nghệ, hát hò. Có nhiều khi anh chỉ tôi cả cách diễn tả bài hát nữa. Em phải hát như thế này mới đúng ý ông Trịnh Công Sơn. Rồi anh thản nhiên nhắm mắt nhắm mũi, tay múa loạn lên như đang trình diễn, như nhạc trưởng đang điều khiển một dàn nhạc đại hoà tấu. Lúc đó là lúc anh hoàn toàn quên những cơn điên của tôi, quên cái cảnh chạy tiền trả nhạc sĩ, phòng thâu. Ngược lại, tôi nghĩ anh rất hài lòng. Tôi thấy mình có ông chồng lạ lắm. Già rồi mà ông ấy cái gì cũng ăn được, bất kể cứng mềm. Ông ấy răng tốt, eo đẹp lại nhiều tóc. Nhưng ông đối xử với tôi không khác gì cai ngục. Lúc nào cũng bắt tôi phải kiêng khem luyện tập để giữ dáng. Có lúc, tôi bị chồng bắt ăn dưa chuột với chao hoặc rau xanh cả tháng. Ngược lại, ông ấy là người duy nhất mà tôi dám la rầy trong gia đình”.
So với tên tuổi danh ca Khánh Ly thì tên tuổi của ký giả Nguyễn Hoàng Đoan rất mờ nhạt. Thế nhưng, ông không bao giờ day dứt hay băn khoăn về điều đó. Ký giả Nguyễn Hoàng Đoan thành thật tâm sự: “Tôi làm báo nên tôi nghĩ mình cũng có dòng máu nghệ sĩ. Khi tôi lấy Khánh Ly, tôi đã dứt khoát bỏ nghề, tự chặt cái tay nghề nghiệp của mình để về làm việc cho vợ. Tôi biên tập âm nhạc, quay video… đó cũng là một khám phá thú vị và tôi say mê chuyện đó. Thậm chí, tôi cảm thấy hạnh phúc hơn cả khi làm báo. Tôi còn nhớ năm 1997, khi Đài truyền hình bên Nhật thực hiện phóng sự về cuộc đời Khánh Ly, họ phỏng vấn tôi thì tôi đã trả lời như thế này: Lấy Khánh Ly, tôi coi như mình là người đã chết rồi. Tôi chỉ đứng sau lưng Khánh Ly thôi và việc của tôi là cố gắng làm sao để giữ gìn, để hỗ trợ cho Khánh Ly đem tiếng hát của mình đi phục vụ đồng bào. Còn với tôi thì chẳng có gì cả. Thậm chí, tôi khắt khe với sinh hoạt của Khánh Ly vì chỉ muốn Khánh Ly ăn những món vừa tốt cho sức khỏe nhưng vẫn giữ được vóc dáng. Là ca sỹ thì phải giữ hình ảnh đẹp trong mắt công chúng, không thể xồ xề được. Khánh Ly đã được công chúng yêu mến như thế thì cũng phải hy sinh cái gì đó để đáp lại sự yêu mến ấy!”.
Tháng 1/2015, ký giả Nguyễn Hoàng Đoan qua đời ở tuổi 71, khép lại 39 năm sống bên danh ca lừng lẫy.
Danh ca Khánh Ly mất đi một người luôn đứng sau những show diễn của mình và cũng mất một chỗ dựa cho hoàng hôn đời mình. Danh ca Khánh Ly tự an ủi bản thân rằng, điều quan trọng là vẫn còn gia đình sau khi rời ánh đèn sân khấu. Gia tài cuối cùng của một người đàn bà chính là những đứa con.
Hiện nay, sắp bước vào tuổi 80, danh ca Khánh Ly chấp nhận một cuộc sống lặng lẽ: “Đến bây giờ thì tôi không còn mong ước gì hơn. Ngay bây giờ nếu không còn hát được nữa tôi cũng xin chắp tay lạy tạ cuộc đời và mọi người ở nơi tôi đã bắt đầu và đã trở lại… Tuổi đã lớn, con cái đã lớn, có những buổi chiều mưa buồn một mình, tôi chợt thấy lại sống trong những kỷ niệm tôi đã đào sâu chôn cất bao nhiêu năm… Tôi đã tự nhủ với lòng rằng tất cả chỉ là định mệnh, trời đã cho ta thế, ta nhận thế. Tôi đã an phận với hạnh phúc riêng mình”.
Theo Lê Thiếu Nhơn
Báo Nông nghiệp
