Mai mít ướt – Truyện ngắn của Uyên Trang

716

(Vanchuongphuongnam.vn) – Vừa về đến cổng nhà sau buổi dạy ở trường, Thu nhận được mảnh giấy báo, gọi đến lãnh đồ bảo đảm tại bưu điện. Trong thoáng chốc, tâm trí Thu tràn ngập muôn vàn suy nghĩ lẫn lộn. Bà con ở xa của anh trong nước trong thời gian gần đây ít có thư từ đi lại. Bạn bè thân thiết, họ hàng của anh từ trước đến nay cũng không có ai ở hải ngoại. Tín hiệu lạ từ miếng giấy nhỏ làm Thu bắt đầu băn khoăn trong lòng.

Nhà văn Uyên Trang

Cuối buổi sáng một ngày thu muộn, sắc trời âm u màu xám. Trên con hẻm nhỏ đường Hoàng Văn Thụ nằm gối đầu bờ kè sông Cái Khế, tấp nập người xe đi về sau nửa ngày làm việc. Cuộc thống nhất đất nước mới ngày nào như một mùa xuân đến sớm làm thay da đổi thịt xóm Vú Sữa. Chưa mấy năm về sau, ở cái xóm lao động nghèo nàn này đã mọc lên những ngôi nhà mới khang trang, mái ngói đỏ au, thay thế mấy túp nhà lá ọp ẹp, viền thẳng nếp hai bên con lộ tráng nhựa bằng phẳng khác hẵn ngày nào.

Vừa về đến cổng nhà sau buổi dạy ở trường, Thu nhận được mảnh giấy báo, gọi đến lãnh đồ bảo đảm tại bưu điện. Trong thoáng chốc, tâm trí Thu tràn ngập muôn vàn suy nghĩ lẫn lộn. Bà con ở xa của anh trong nước trong thời gian gần đây ít có thư từ đi lại. Bạn bè thân thiết, họ hàng của anh từ trước đến nay cũng không có ai ở hải ngoại. Tín hiệu lạ từ miếng giấy nhỏ làm Thu bắt đầu băn khoăn trong lòng.

Vì đâu có sổ nhận hàng do thân nhân gởi từ nước ngoài về, nghe lời người quen ở xóm chỉ dẫn hộ, Thu mang sẵn theo sổ hộ khẩu và giấy chứng minh nhân dân, đến nhận hàng tại bưu điện. Vừa đi, Thu vừa lẩm bẩm: Quà tặng của ai đây mà như tự trên trời rơi xuống?                                                                                                                                                                                      *

Nằm gọn trong bao giấy dầu gói kỹ là một chiếc áo lạnh khá dày, lớp ngoài bằng lụa màu lục; xếp bên cạnh đó là một gói nhựa gồm nhiều loại tây: thuốc bổ, vitamine, calcium sủi bọt; và một bọc nhỏ khác gồm có bút máy, một hộp màu nước cùng với mấy cây cọ. Trên hộp màu là một mảnh giấy nhỏ ghi mấy dòng chữ: Em kính gởi thầy nhân ngày nhà giáo – Xuân Mai. Trầm ngâm suy nghĩ trong giây lát, Thu cố khơi dậy lại những ký ức những việc đã qua… À, mà Xuân Mai nào đây? Có phải Mai Mít Ướt hồi còn học lớp 12 là năm thứ ba Thu chủ nhiệm lớp, trong lần đi cắm trại ở trường bị ngã vì bệnh tim mà mình đã phải bế em đi viện…?

Mấy năm đầu sau ngày thống nhất đất nước, đời sống tinh thần và vật chất của công chức, giáo viên miền Nam chưa thật ổn định, còn gặp không ít khó khăn. Tại một thành phố lớn miền Tây như Cần Thơ, đa phần thầy cô giáo sống trong hoàn cảnh thiếu thốn của một nước phải chịu nhiều hy sinh và đau khổ sau mấy mươi năm bị bởi tác động bởi chiến tranh. Thời bao cấp với cảnh người người nối đuôi nhau hằng ngày, khệ nệ cầm sổ chực chờ nhận gạo và thực phẩm ảnh hưởng đến công tác và lòng tin của một số người dân trong tình hình mới của đất nước. Giáo viên và học sinh mỗi ngày, với mặt mày nhợt nhạt, thân hình khệnh khạng, mang bụng trống đến trường lớp là bức tranh thời sự hiện thực trong buổi giao thời. Ở nhà trường, phong thanh bên chuyện cô Y, vợ nhà văn Trần Hoài Thương vượt biên không may gặp cướp biền, bị làm nhục, là sự vắng mặt không lý do của vài thầy cô giáo ở các tổ chuyên môn hay học sinh ở các lớp trong nhà trường. Cô giáo Võ Xuân Diễm, con thầy giáo Huân ở xóm chài trẻ đẹp, duyên dáng dạy Hóa trong trường, một đêm đã âm thầm liều lĩnh vượt biên, có tin bị rơi vào tay hải tặc. Diễm bị giày vò thân xác rồi mất tích. Cô Lê Thị Thủy, tổ Địa hay tin em Lan lớp thầy Chu Quang dạy tiếng Anh chủ nhiệm, vắng không phép mấy ngày rồi biệt vô âm tín. Chuyện Vượt biên ăn thịt người là những tin tức rùng mình khi được nghe có người thì thầm kể lại. Có những người chịu không nổi cảnh khó khăn vật chất hay lập trường không vững vàng đâm ra dao động hoang mang, muốn bỏ đất nước ra đi. Cột đèn đi được thì nó cũng đi! lời càu nhàu của một gã Hoa Kiều già vác quang gánh đi mua ve chai lông vịt hằng ngày trên đường mà Thu tình cờ được nghe. Thỉnh thoảng, Thu cũng được nghe giới thương nhân giàu có, và những nhân vật có địa vị trước đây bí mật tìm mua hải bàn và tàu ghe lớn đi biển nhưng Thu cũng lờ đi vì công tác chuyên môn bức bách và đàn con thơ mồ côi mẹ của Thu ở nhà đang nheo nhóc, rách rưới và bữa no bữa đói mỗi ngày.

Là giáo viên trường Trung học Đệ Nhị cấp PTG – Cần Thơ trước đây, sau 1975, Thu vẫn tiếp tục dạy Văn tại trường Cấp 3. Thành Phố Cần Thơ. Vợ Thu trước đây là cô giáo dạy tại trường Nữ Tiểu học Tỉnh, đã mất gần mười năm. Thu làm thân gà trống nuôi con. Để kiếm thêm chút ít thu nhập đỡ đần cho gia đình, mỗi ngày anh phải lặng lẽ thức dậy sớm tử hai, ba giờ khuya trong khi các con đang ngủ say, để âm thầm chạy xe đạp ôm. Mòn mỏi túc trực khi ở Chợ Gà, lúc lên bến phà Cần Thơ đợi khách. Lúc đó, chưa có Cầu Cần Thơ, phà còn đưa khách. Có hôm đậu xe tại cột đèn 3 ngọn gần sông Cần Thơ, đầu đường Ngô Quyền. Hôm nào, đón được khách, gom được chút ít tiền, Thu mua rau dại, ba khía hoặc cá biển mang liền về cho các con ăn. Ngoài thức đêm soạn bài để sáng hôm sau lên lớp, Thu làm công việc hơi khó coi này một cách âm thầm để các con yên tâm đi học. Đám con Thu, trong đó đứa con gái lớn nhất chưa tới mười tuổi, hiểu rõ nỗi cơ cực của cha, phân công cho các em nó trong ngày nghỉ lễ, chủ nhật hay các buổi không có giờ học phải vất vả đi làm thêm. Đứa đi bán bánh bò, bánh củ cải ở các quán cà phê đầu đường gần nhà, đứa bán cóc ổi, hay phụ đập khô tại các sạp bán khô bên đường. Lắm khi đi dạy về, nhìn đàn con thơ nhỏ dại, mồ côi mẹ đi bán cơ cực về khuya hay chịu cảnh gió mưa lạnh lùng, lòng Thu cảm thấy đau đáu trong lòng.

Buổi họp khối tổng kết ở nhà trường vào tối thứ bảy cuối tháng kéo dài đến gần khuya. Khi Thu về đến nhà thì trời đã tối đen như mực. Hôm sau là ngày chủ nhật được nghỉ hoàn toàn công việc ở nhà trường, Thu khỏi phải nôn nóng chuẩn bị giáo án lên lớp.

Một đêm trời đã ngã về khuya. Cảnh quan bên ngoài con hẻm nhỏ ít đèn đường càng vắng vẻ tối tăm. Tiếng côn trùng nơi đám cỏ gà trước nhà Thu bắt đầu rì rào dạo bản nhạc buồn hoang dã. Soạn bài xong, chuẩn bị đi nằm nghỉ, bất chợt anh nghe động tiếng chân người trước cửa nhà. Lờ mờ qua song cửa gỗ và tán hoa giấy lưa thưa, hình như bóng một cô gái đứng rụt rè bên ngoài hàng rào.

– Ai vậy? Thu khe khẽ đánh tiếng mà chưa dám mở cửa.

– Thưa thầy em!… Em là Mai, Xuân Mai, học trò lớp chủ nhiệm của thầy đây. Trong biển đêm mờ mờ,Thu nghe rõ giọng nhỏ nhẹ của cô gái trong cảnh khuya thanh vắng. Thu ngờ ngợ đến một giọng nói quen thuộc của học trò Thu nhưng trong bóng tối mù mờ chưa trông rõ mặt người.

– Mai…?  À, Xuân Mai, lớp chủ nhiệm của thầy! Thu ậm ừ lúc đầu nhưng rồi băn khoăn không hiểu sao đứa học trò gái lại đến anh đột ngột giữa đêm khuya vắng.

– Thầy… thầy mở cửa cho em vào! Giọng Mai nhỏ mà rõ ràng như giục giã. Trong khi đang băn khoăn nghĩ đến tình cảnh một cô học trò gái đang đêm đến nhà thầy mình trong khi các con thầy giờ đây đang ngủ say. Thu băn khoăn, do dự.

– Thầy nhanh nhanh, em bị cảm mấy hôm rồi, ở ngoài này em lạnh. Thu mở vội cửa rào cho Mai dẫn xe đạp vào nhà. Anh cũng không khỏi bất ngờ trước lời ngắn gọn, tỏ ra hết sức chân thành của Mai.

Trong căn nhà nhỏ, mái lá cột gỗ đơn sơ chỉ còn lại hai thầy trò một nam một nữ. Các con Thu giờ đã ngủ say sau một ngày tập trung đầu óc học hành ở lớp với thầy cô và cực khổ lao động thêm ngoài giờ nơi đường phố, để kiếm thêm chút phụ thu ít ỏi giúp cha. Trong thâm tâm Thu muốn hỏi Mai ngay lý do em đến, nhưng anh chưa kịp nói ra trước người học trò gái của mình. Sau một thoáng yên lặng, ngồi trên chiếc ghế gỗ cũ khuất sau vách nhà, Mai lấy lại sự bình tỉnh, thều thào:

– Thầy… Thưa thầy… khuya nay mẹ em đi… Tàu bè đã chuẩn bị đầy đủ… Giọng Mai đứt quãng vì hồi hộp trong giờ phút nhạy cảm trước người thầy học mà em kính trọng. Thu cảm thấy dao động trước lời lẽ chân thật, bất ngờ của Mai nhưng chưa kịp nói ra điều gì. Thấy thầy còn trầm ngâm lặng yên, Mai củng cố thêm niềm tin ở thầy mình:

– Ba em đã định cư bên ấy cùng anh hai của em trước đây. Tất cả đã ổn định đời sống, có nhà cửa, cơ sở làm ăn. Có trình độ, lại biết thêm ngoại ngữ như thầy, ra sống ở nước ngoài không đến nỗi đâu! Mẹ em hoàn toàn tin tưởng ở thầy. Mai nói đến đây, giọng như van nài của em dịu đi vì xúc động.

Nhìn thẳng đôi mắt ươn ướt của Mai lúc ấy… Thu ảm thấy bối rối trước lời đề nghị quá bất ngờ của gia đình Mai mà em là người đại diện.

Mai là cán bộ lớp Thu chủ nhiệm trong ba năm liên tiếp từ lớp 10 đến 12. Làm công tác chủ nhiệm gắn bó tìm hiểu sát từng hoàn cảnh gia đình học sinh, thầy giáo Thu rất hiểu rõ Mai là đứa con gái giỏi giang và hiếu thảo với cha mẹ. Trong lớp, em là học sinh mẫu mực, học giỏi, hạnh kiểm tốt, hoạt động phong trào tích cực. Mai năng nổ, sát cánh với bạn bè và thầy chủ nhiệm trong công tác học tập, xã hội, văn nghệ và báo chí. Đặc biệt là tính mít ướt của Mai mỗi khi xúc động nhưng Mai là khuôn mặt cán bộ lớp quen thuộc trong lớp được hầu hết bạn bè yêu mến, cả khối và ban giám hiệu nhà trường đều nhất trí tuyên dương em thường xuyên trong những lần tổng kết thi đua trước sân cờ. Ngày rảnh rổi, em thường đến nhà Thu hỏi thêm bài và cùng quay quần vui chơi thân thiện với các con của thầy, xem nhau như chị em một nhà.

Trời càng khuya, cảnh bên ngoài im vắng, không còn một bóng người qua lại.

– Thưa thầy, thầy quyết định để em còn về. Mẹ em đang đợi… Thấy Thu đang phân vân, Mai nhìn sâu vào mắt anh như nài nỉ. Thời gian gấp rút, chỉ còn tính từ giây phút mong manh.

– Thầy thông cảm nhiều hoàn cảnh Mai, nhưng nếu thầy đi… thì đám con không mẹ của thầy còn bé bỏng, lấy ai chăm sóc, dưỡng nuôi. Trong thoáng chốc, Thu nghĩ tới vợ – cô giáo Thúy dạy giỏi hát hay – và phần mộ thiêng liêng của cha mẹ còn ở quê hương. Lại nữa, Thu là thầy giáo văn chương. ‘Văn học là nhân học’. Thu dạy Văn phần lớn trong đó là dạy đạo làm người, phải biết yêu tổ quốc, quê hương, tổ tiên và cha mẹ… Thu bất chợt nhớ lại bài thơ Nam quốc sơn hà (Lý Thường Kiệt), Bình Ngô đại cáo (Nguyễn Trãi), Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (Nguyễn Đình Chiểu), thơ yêu nước của Phan Văn Trị… Lòng nào hôm nay anh lại đánh mất thiên lương, quên đi lịch sử oai hùng của dân tộc, không cảm nhận được tự hào với hiện thực vinh quang của tổ quốc. Vô tình đánh mất tình tự quê hương, thầy trò kéo nhau từ bỏ đất nước giờ đây đã thực sự tự do độc lập – một nền tự chủ đích thực mà chủ tịch Hồ Chí Minh đã dày công, gian khổ mới mang lại được cho dân tộc. Trong thâm tâm nghĩ như thế nhưng thời giờ bức bách, Thu chưa kịp mạnh dạn nói với Mai. Bỗng Xuân Mai rời khỏi ghế, vụt đến nắm lấy tay Thu như nài nỉ rồi sà đến ôm lấy thầy với đôi mắt long lanh.

– Thầy… Giọng Mai nghẹn ngào lại giục Thu… Bỗng đứa con gái lớn của Thu đột ngột giật mình thức giấc. Thấy đèn sáng, biết cha còn thức, nó lên tiếng hỏi thăm chừng các em nó như thường lệ mỗi đêm. Mai vụt buông thầy mình ra và sịch ngồi xuống nền gạch tàu cũ giữa nhà. Bỗng Mai liếc vội lên chiếc đồng hồ trên vách kim giờ đã chỉ gần 12 giờ khuya rồi nhìn Thu, ôm mặt sụt sịt khóc. Đau đáu trong lòng, thầy giáo Thu yên lặng nhìn đứa học trò, khẽ lắc đầu.

Thẩn thờ ra mở cửa rào, Thu im lặng tiễn Mai vội vã dẫn xe đạp, tháo nhanh khỏi cổng như kẻ mất hồn. Không dám nhìn lại, cũng chẳng từ giã thầy nửa lời, Mai hối hả, loạng choạng trên chiếc xe đạp cũ rồi bóng em vút nhanh, chìm mất trong biển đêm sâu thẳm để về nhà cho kịp chuyến đi định mệnh không có mặt người thầy chủ nhiệm mà Mai và gia đình em rất mực kính trọng yêu thương.

U.T